Deze pagina beschrijft het cijfer, de bron en de methode van de (kern)indicator: het aandeel van de wekelijkse sporters van 15 jaar en ouder dat aangeeft in het afgelopen jaar sportprestatieverhogende middelen te hebben gebruikt.

>Cijfers van de indicator

>Bronbeschrijving van de indicator

>Methodebeschrijving van de indicator

Bron en bronhouder

De bron van deze indicator is de Aanvullende Module Middelen van de Leefstijlmonitor (LSM-A Middelen). De bronhouders van de LSM-A Middelen zijn het Trimbos-instituut, het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) en CBS Centraal Bureau voor de Statistiek (Centraal Bureau voor de Statistiek) en de opdrachtgever is VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport).

Onderzoeksgroep

De doelpopulatie van LSM-A Middelen bestaat in 2022 uit alle in Nederland woonachtige personen van 15 jaar en ouder die deel uitmaken van een particulier huishouden. Dit wordt geoperationaliseerd als al die personen die zijn ingeschreven in de Basisregistratie Personen (BRP) en die niet behoren tot de institutionele bevolking (i.e. personen in inrichtingen, instellingen, of tehuizen).

Van de uitgezette steekproef respondeert 40-60%. Het aantal respondenten per onderzoeksjaar bedraagt ongeveer 10.000.

Modus van uitvraag

De vragenlijst wordt tweejaarlijks uitgezet. Eerdere meetjaren zijn 2016, 2018, 2020 en 2022. De periode van dataverzameling is het hele jaar door (januari tot december).

De eerste benadering is deelname via internet (CAWI), een deel van de non-respondenten worden herbenaderd voor een telefonisch interview (CATI) of interview aan huis (CAPI).

Historische informatie bron

De LSM-A Middelen  wordt sinds 2016 elke 2 jaar uitgebracht. Dit gebeurt in de even jaren. In de oneven jaren wordt de Leefstijlmonitor aanvullende Module Sport, Bewegen en Ongevallen (LSM-A Bewegen en Ongevallen) uitgebracht.  

Niet alle mensen die de vragenlijst niet via internet (CAWI) invullen, worden opnieuw benaderd voor een telefonisch (CATI) of persoonlijk (CAPI) interview. Dit verschilt tussen de jaren. Bij de LSM-A 2016 is 40% van de mensen met Nederlandse of westerse herkomst die niet via internet (CAWI) respondeerden benaderd voor een telefonisch (CATI) of persoonlijk (CAPI) interview. Mensen met een niet-westerse herkomst werden allemaal benaderd voor een telefonisch (CATI) of persoonlijk (CAPI) interview. Bij de LSM-A 2018 is dezelfde herbenadering toegepast.

Bij de LSM-A 2020 is de doelgroepgerichte herbenadering toegepast. Groepen o.b.v. leeftijd, herkomst en inkomen die slecht respondeerden via internet werden meer herbenaderd voor een telefonisch (CATI) of persoonlijk (CAPI) interview dan groepen die beter respondeerden. Bij de LSM-A 2022 is ook de doelgroepgerichte herbenadering toegepast. 

Achtergrondinformatie bron

Onderzoeksbeschrijving Aanvullende Module Middelen | RIVM

Deelnemers

Het aantal wekelijkse sporters varieerde per meetjaar van 6730 tot 6924. Het totale aantal ondervraagde personen was 9665 tot 10638 personen.

De streekproef is representatief: de streekproef is willekeurig. Daarnaast wordt een weegfactor van CBS Centraal Bureau voor de Statistiek (Centraal Bureau voor de Statistiek) gebruikt op basis van verschillende achtergrondkenmerken om tot een representatief cijfer te komen voor de Nederlandse bevolking.

Vraagstelling

Er worden meerdere vragen gesteld met betrekking tot sportprestatieverhogende middelen:

• "Heeft u zelf weleens middelen gebruikt om uw sportprestatie te verbeteren of om een slank of gespierd lichaam te krijgen?"
• “Heeft u dit soort middelen in de afgelopen 12 maanden gebruikt?”

Bij een positief antwoord werd ook het type middel, manier van verkrijgen en het doel van gebruik en verwacht toekomstig gebruik nagevraagd.

Antwoordmogelijkheden: ja, nee, weet ik niet, wil ik liever niet zeggen.

De vragenlijst is niet gevalideerd.

Analyse beschrijving

Wanneer een respondent heeft geantwoord met 'ja' op de vraag of hij/zij in de afgelopen 12 maanden prestatieverhogende middelen heeft gebruikt, wordt zij/hij beschouwd als gebruiker. Het aandeel dat 'ja' heeft geantwoord wordt berekend over de groep die aan wekelijkse sportdeelname doet. Hiervoor is per ingevulde sport de vraagstelling opgenomen: “Hoeveel dagen per week doet u normaal gesproken aan sport?”. Bij een antwoord van 1 dag of meer werd de respondent beschouwd als een wekelijkse sporter.

Eerder gemeten

De indicator is tweejaarlijks gemeten sinds 2016.

Historische informatie methode

Sinds 2016 wordt naar de volgende middelen gevraagd.

• Anabole-androgene steroïden, zoals testosteron, nandrolon of stanozolol
• Prohormonen van anabolen, zoals DHEA of androsteendion
• Groeihormonen of insuline
• Schildklierpreparaten, zoals levothyroxine of t3
• Amfetamine, cocaïne, of efedrine
• EPO

Naast de genoemde middelen is de mogelijkheid gegeven om andere sportprestatieverhogende middelen te  rapporteren. In 2018 zijn nieuwe vragen toegevoegd over het gebruik van 4 type sportvoedingssupplementen: creatine, eiwit-shakes, pre-workout, cafeïne.

De berekening van het cijfer van de indicator is niet veranderd voor de verschillende meetjaren.

Achtergrondinformatie methode

Vragenlijst LSM-A Middelen | RIVM

Bron: M. Hiemstra (RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)), leefstijlmonitor@rivm.nl

Methode: T. Schurink (RIVM), sportenbewegenincijfers@rivm.nl