Het aandeel van de wekelijkse sporters van 15 jaar en ouder dat aangeeft in het afgelopen jaar sportprestatieverhogende middelen te hebben gebruikt.
Het gaat hier zowel om doping (bijvoorbeeld anabole steroïden) als sportvoedingssupplementen (bijvoorbeeld creatine) die gebruikt worden om een slank of gespierd lichaam te krijgen, of om de duurprestatie te verbeteren.
Bron: Aanvullende Module Middelen van de Leefstijlmonitor (Trimbos, RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu), CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek))
Meetjaar: 2024
Nieuwe cijfers: 2027
Overzicht
Gebruik van sportprestatieverhogende middelen is één van de kernindicatoren voor het landelijk monitoren van sport en bewegen. Hoeveel mensen gebruiken doping of sportvoedingssupplementen in Nederland en welke type middelen worden gebruikt? Op deze pagina worden de nationale cijfers gepresenteerd. Deze worden voor groepen in de bevolking beschreven. Daarnaast bevat deze pagina een korte toelichting op het huidige sport- en beweegbeleid in relatie tot de kernindicator.
Naar alle 20 kernindicatoren
Heden, verleden en toekomst
Trend 2016-2024
Sla de grafiek Gebruik sportprestatieverhogende middelen 2016-2024 over en ga naar de datatabelGebruik middelen is stabiel
In 2024 gaf 0,8% van de wekelijkse sporters van 15 jaar en ouder aan in het afgelopen jaar een sportprestatieverhogend middel te hebben gebruikt. Dit percentage is sinds 2016 min of meer stabiel.
In de sporttoekomstverkenning werd geconcludeerd dat de druk om doping te gebruiken groot is en niet snel zal afnemen. De verwachting is dat dopinggebruik in de periode tot 2030 sterk zal toenemen.
Historische trend
Sla de grafiek Gebruik sportprestatieverhogende middelen 1997-2024 over en ga naar de datatabelGebruik middelen iets gestegen
Tussen 1997 en 2016 was het percentage 15 t/m 64 jarigen in de algemene bevolking dat sportprestatieverhogende middelen gebruikte in het afgelopen jaar stabiel tussen 0,3% en 0,6%. In 2018 en 2020 lag dit percentage op 0,9%. Dit komt door de toevoeging van vragen over sportvoedings-supplementen. In 2024 was het percentage 15 t/m 64 jarigen in de algemene bevolking dat sportprestatieverhogende middelen gebruikte in het afgelopen jaar 0,7%.
Gebruik sportprestatieverhogend middel | |||||
N | Ooit gebruikt | In het afgelopen jaar gebruikt | |||
%* (n) | 95% betrouwbaarheidsinterval | %* (n) | 95% betrouwbaarheidsinterval | ||
Sporters 15 jaar en ouder | 7220 | 1,5 (106) | 1,2-1,8 | 0,8 (55) | 0,6-1,0 |
Niet-sporters 15 jaar en ouder | 3063 | 0,5 (15) | 0,3-0,8 | 0,0 (1) | 0,0-0,1 |
Algemene bevolking 15 jaar en ouder | 10320 | 1,2 (121) | 1,0-1,4 | 0,6 (56) | 0,4-0,7 |
Algemene bevolking 15 t/m 64 jaar | 7567 | 1,6 (120) | 1,3-0,1 | 0,7 (56) | 0,5-0,9 |
Bron: LSM-A Middelen/Leefstijlmonitor Trimbos, in samenwerking met RIVM en CBS , 2024
*Percentage gewogen voor een aantal factoren (leeftijd, geslacht, burgerlijke staat, huishoudgrootte, herkomst, seizoen, inkomen, vermogen, stedelijkheidsgraad, provincie, en landsdeel) om representatief te zijn voor de Nederlandse bevolking.
Bron: NPO 1997, 2001, 2005 en 2009, POLS/GECON 2007 en 2008, Aanvullende Module Middelen van de Leefstijlmonitor, 2016, 2018, 2020, 2022 en 2024.
Methode: Binnen de Aanvullende module Middelen van de Leefstijlmonitor is gevraagd of respondenten in de afgelopen 12 maanden sportprestatieverhogende middelen hebben gebruikt. Voor de mensen die aangaven dit in het afgelopen jaar te hebben gedaan is ook het type middel nagevraagd dat ze hebben gebruikt. De volgende zes type (doping) middelen zijn afzonderlijk bevraagd: 1. Anabole-androgene steroïden, zoals testosteron, nandrolon of stanozolol; 2. Prohormonen van anabolen, zoals DHEA of androsteendion; 3. Groeihormonen of insuline; 4. Schildklierpreparaten, zoals levothyroxine of t3; 5. Amfetamine, cocaïne, of efedrine; 6. EPO. Daarnaast was er de mogelijkheid om een ander sportprestatieverhogend middel te rapporteren. In 2018 zijn nieuwe vragen toegevoegd over het gebruik van 4 type sportvoedingssupplementen: 1. Creatine; 2. Eiwit-shakes; 3. Pre-workout; 4. Cafeïne.
Zie voor meer informatie de methodepagina Sportprestatieverhogende middelen.
Type middel dat is gebruikt
Type middel dat wordt gebruikt
Voedingssupplementen meest gebruikt
In 2024 rapporteerden gebruikers van sportprestatieverhogende middelen nagenoeg in alle gevallen gebruik van een sportvoedingssupplement zoals een pre-workout product of een supplement met creatine, cafeïne of eiwit. Gebruik van doping zoals anabole steroïden, groeihormonen, amfetamine of EPO werd niet of nauwelijks gerapporteerd. Deze cijfers komen overeen met cijfers uit eerdere meetjaren.
Tabel: Zelfgerapporteerd type sportprestatieverhogend middel dat is gebruikt in het afgelopen jaar, onder wekelijkse sporters 15 jaar en ouder die hebben aangegeven doping en/of supplementen te hebben gebruikt1-4
Doping |
Aantal (n) | Supplement | %* (n) | |
Anabolen | 2 | Cafeïne | 33,2 (19) | |
Prohormonen | 2 | Creatine | 72,8 (43) | |
Groeihormonen | 1 | Eiwitpreparaat | 79,4 (44) | |
Schildklierpreparaten | 1 | Pre-workout | 66,5 (38) | |
Amfetamine | 2 | Overig | 2,6 (2) | |
EPO | 0 |
Bron: Aanvullende Module Middelen van de Leefstijlmonitor (Trimbos, RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu), CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek)), 2024
* Percentage gewogen voor een aantal factoren (leeftijd, geslacht, burgerlijke staat, huishoudgrootte, herkomst, seizoen, inkomen, vermogen, stedelijkheidsgraad, provincie, en landsdeel) om representatief te zijn voor de Nederlandse bevolking.
1Alle 55 respondenten die aangaven in het afgelopen jaar een sportprestatieverhogend middel te hebben gebruikt rapporteerden ook het type middel dat is gebruikt.
2Respondenten konden meerdere antwoorden invullen, ook bij open antwoordmogelijkheid.
3In totaal gaven 6 mensen aan doping te hebben gebruikt en rapporteerden gezamenlijk 8 middelen.
4In totaal rapporteerde 49 mensen supplementen te hebben gebruikt. In totaal rapporteerden ze 146 producten.
Karakteristieken van gebruikers
Leeftijd
Sla de grafiek Zelfgerapporteerde sportprestatieverhogende middelen gebruik in 2024 over en ga naar de datatabelGebruik het meest onder jongvolwassenen
Jongvolwassenen van 15 tot en met 34 jaar rapporteerden het vaakst gebruik van sportprestatieverhogende middelen. In 2024 had van deze leeftijdsgroep 2,5% ooit een sportprestatieverhogende middel gebruikt en 1,5% gebruikte een middel in het afgelopen jaar. Het gebruik van sportprestatieverhogende middelen neemt sterk af met de leeftijd. Dit is vergelijkbaar met voorgaande jaren. Zie voor eerdere meetjaren onderstaand Excelbestand.
Geslacht
Sla de grafiek Zelfgerapporteerde sportprestatieverhogende middelen gebruik in 2024 over en ga naar de datatabelGebruik het meest onder mannen
Mannen rapporteerden het vaakst gebruik van sportprestatieverhogende middelen. In 2024 had 2,3% van de mannen ooit sportprestatieverhogende middelen gebruikt en 1,4% gebruikte in het afgelopen jaar. Onder vrouwen was was dit respectievelijk 0,7% en 0,3%. Dit is vergelijkbaar met voorgaande jaren. Zie voor eerdere meetjaren onderstaand Excelbestand.
Opleidingsniveau
Sla de grafiek Zelfgerapporteerde sportprestatieverhogende middelen gebruik in 2024 over en ga naar de datatabelGebruik verschilt niet per opleidingsniveau
In 2024 is het gebruik van sportprestatieverhogende middelen min of meer gelijk voor alle opleidingsniveaus. Dit is vergelijkbaar met de cijfers uit 2018 tot 2022. In 2016 was het gebruik van sportprestatieverhogende middelen onder mensen met basisonderwijs of een vmbo-diploma lager dan onder de andere twee opleidingsgroepen. Zie voor eerdere meetjaren onderstaand Excelbestand.
Sportdeelname door gebruikers
Wekelijks sporten
Sla de grafiek Zelfgerapporteerde sportprestatieverhogende middelen gebruik in 2024 over en ga naar de datatabelWekelijkse sporters gebruiken vaker middelen
Het gebruik van sportprestatieverhogende middelen werd in 2024 vaker gerapporteerd door wekelijkse sporters dan door personen die niet wekelijks sporten. Van de wekelijkse sporters rapporteerde 1,5% ooit sportprestatieverhogende middelen te hebben gebruikt en 0,8% gebruikte het in het afgelopen jaar. Voor personen die niet wekelijks sporten was dit respectievelijk 0,5% en 0%. Dit is vergelijkbaar met voorgaande jaren. Zie voor eerdere meetjaren onderstaand Excelbestand.
Type sport
Sla de grafiek Zelfgerapporteerde sportprestatieverhogende middelen gebruik in 2024 over en ga naar de datatabelKrachtsporters gebruiken het vaakst middelen
Van alle type sporten, rapporteerden in 2024 personen die aan krachtsport doen het vaakst een sportprestatieverhogende middelen te hebben gebruikt in het afgelopen jaar (2,3%). Daarna volgen voetballers (1,4%), fitnessers (1,4%) en hardlopers (0,7%). Dit is vergelijkbaar met voorgaande jaren, al is het gebruik onder krachtsporters over de jaren afgenomen. Voetballers en krachtsporters gaven in 2024 het vaakst aan ooit sportprestatieverhogende middelen te hebben gebruikt. Zie voor eerdere meetjaren onderstaand Excelbestand.
Lid/abonnement
Sla de grafiek Zelfgerapporteerde sportprestatieverhogende middelen gebruik in 2024 over en ga naar de datatabelPersonen met een abonnement gebruiken vaker middelen
Personen met een abonnement op een fitnesscentrum, zwembad of andere sportaanbieder rapporteerden vaker sportprestatieverhogende middelen te gebruiken (2,1% ooit en 1,3% in het afgelopen jaar) dan leden van een sportvereniging (1,2% ooit en 0,6% in het afgelopen jaar). Dit is vergelijkbaar met voorgaande jaren. Zie voor eerdere meetjaren onderstaand Excelbestand.
Deelname lessen/evenementen
Sla de grafiek Zelfgerapporteerde sportprestatieverhogende middelen gebruik in 2024 over en ga naar de datatabelDeelnemers toernooien of sportevenementen gebruiken vaker middelen
Personen die deelnamen aan toernooien of sportevenementen rapporteerden in 2024 iets vaker sportprestatieverhogende middelen te hebben gebruikt in het afgelopen jaar dan personen die deelnamen aan competitie en/of aan lessen, cursussen of trainingen. Zie voor eerdere meetjaren onderstaand Excelbestand.
Sportprestatieverhogende middelen naar achtergrondkenmerken 2016-2024
Manier van verkrijgen van de middelen
Manier verkregen
Sla de grafiek Manier van verkrijgen van sportprestatieverhogende middelen in 2024 over en ga naar de datatabelWebshop belangrijk verkooppunt
Tweederde van de gebruikers van sportprestatieverhogende middelen rapporteerde in 2024 het middel verkregen te hebben via internet. Daarnaast werden de middelen regelmatig gekocht in een winkel in Nederland of verkregen via familie, vrienden of kennissen. Dit is vergelijkbaar met voorgaande jaren.
Doel en toekomstig gebruik
Reden gebruik
Sla de grafiek Reden gebruik van sportprestatieverhogende middelen in 2024 over en ga naar de datatabel'Beter te presteren tijdens training' meest genoemde reden
De meest genoemde redenen door gebruikers in 2024 om een sportprestatieverhogend middel te gebruiken zijn 1) om beter te presteren tijdens trainingen, 2) om sneller te herstellen na een training of wedstrijd en 3) om een gespierder uiterlijk te krijgen. Dit is min of meer vergelijkbaar met voorgaande jaren.
Meeste gebruikers zijn van plan om in de toekomst weer te gebruiken
Ruim 80% van de mensen die in 2024 een sportprestatieverhogend middel heeft gebruikt, geeft aan in de toekomst dit weer van plan te zijn. Ongeveer 7% weet nog niet of ze het weer zullen doen.
Gezondheidsrisico
Merendeel gebruikers rapporteert geen klachten
In 2024 rapporteerde 85% van de gebruikers van sportprestatieverhogende middelen geen gezondheidsklachten als gevolg van het gebruik van een dergelijk middel. Van de15% van de gebruikers die wel gezondheidsklachten hebben gekregen, zocht 20% hiervoor medische hulp, namelijk bij de huisarts en de spoedeisende hulp. Het percentage gebruikers dat klachten heeft gekregen is iets lager ten opzichte van 2020 en 2022.
Gebruikers vertonen vaker risicogedrag
Gebruikers van sportprestatieverhogende middelen rapporteren ook vaker drugs te gebruiken zoals cannabis, amfetamine, XTC/MDMA en cocaïne.
Nationaal beleid
Antidopingbeleid
De Rijksoverheid streeft naar een eerlijke respectvolle en gelijkwaardige competitie in de sport. Doping maakt eerlijk spel onmogelijk en is schadelijk voor de gezondheid.
In Nederland is de Dopingautoriteit de onafhankelijke anti-dopingorganisatie in Nederland. De Dopingautoriteit heeft een dopingvrije sport als missie. Zij houdt dopingcontroles en geeft voorlichting en advies aan (top)sporters en hun directe omgeving. Daarnaast heeft de Dopingautoriteit het Nationaal Dopingreglement (NDR) opgesteld. In dit regelement zijn de internationale afspraken rondom doping uitgewerkt voor Nederland.
Het historisch overzicht nationaal sportbeleid geeft een kijk in het Nederlandse sportbeleid van 1940 tot nu.
Achtergrond en bronnen
Meer informatie
- Gebruik en veiligheid van doping en sportvoedingssupplementen: RIVM Dopingonderzoek 2017 (website)
- Bekijk de trend in de toekomst van de Kernindicator gebruik sportprestatieverhogende middelen in de Sport Toekomstverkenning
- Lees meer over de Leefstijlmonitor
- Allesoversport.nl: Doping in de sport
- Gezondheidsraadadvies: Dopinggebruik in de ongeorganiseerde sport, 2010
Downloads
-
RIVM briefrapport Gebruik en veiligheid van doping en sportvoedingssupplementen 12-03-2018 RIVM briefrapport Gebruik en veiligheid van doping en sportvoedingssupplementenPDF | 855,03 kB
-
RIVM rapport Risicobeoordeling van synefrine 13-03-2018 RIVM rapport Risicobeoordeling van synefrinePDF | 463,40 kB