Overtuigend bewijs schadelijkheid doping(stoffen)

Uit het Gezondheidsraadadvies  “Dopinggebruik in de ongeorganiseerde sport” en andere literatuur blijkt overduidelijk dat gebruik van doping en dopingstoffen zowel op de korte termijn als lange termijn (onherstelbare) gezondheidsschade kan veroorzaken. Sommige vormen van doping kunnen zelfs leiden tot acuut levensgevaar. De schade kan door het gehele lichaam optreden afhankelijk van het type doping. Gebruik van stimulerende dopingstoffen (bijvoorbeeld DMAA) kan leiden tot overstimulatie van het sympathische zenuwstelsel en kan nadelige cardiovasculaire gevolgen hebben. Daarnaast heeft een aantal dopingstoffen (zoals anabole steroïde) kankerverwekkende eigenschappen. Tot slot is bekend dat bepaalde doping (bijvoorbeeld amfetamines) psychiatrische problematiek kan veroorzaken. De schadelijke werking van doping staat als zodanig niet ter discussie.

Gebruikers rapporteren geregeld gezondheidsklachten

Grafiek Zelfgerapporteerde gezondheidsklachten

Sla de grafiek Zelfgerapporteerde gezondheidsklachten door gebruik middelen over en ga naar de datatabel

Uit het Leefstijlmonitor onderzoek blijkt dat ongeveer 5% van de ooit gebruikers van sportprestatieverhogende middelen rapporteert hier gezondheidsklachten door te hebben gekregen en 7% geeft aan dit niet te weten. 

 

 

 

 

 

Bron: LSM-A Middelen/Leefstijlmonitor Trimbos, ism RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) en CBS Centraal Bureau voor de Statistiek (Centraal Bureau voor de Statistiek), 2016.

Ook bij het NVIC komen jaarlijks meldingen binnen van gezondheidsklachten na gebruik van doping (vooral anabole steroïden) en sportvoedingssupplementen (vooral middelen met cafeïne). In 2016 waren dit er in totaal 170. Klachten variëren van braken, onrust, duizeligheid en een hoge bloeddruk, tot zeer ernstige cardiovasculaire complicaties zoals hartritmestoornissen en suïcidale neigingen. Het werkelijk aantal gezondheidsproblemen als gevolg van het gebruik van sportprestatieverhogende middelen zal zeer waarschijnlijk hoger zijn. Lang niet altijd  zullen de klachten door de consument gerelateerd worden aan het middel dat is gebruikt . Zelfs als deze link wel gelegd wordt, zal dat niet altijd gemeld worden bij de monitorende instanties.

(Vermoedelijk) ingrediënt*

Beschrijving

Aantal meldingen  2016

Cafeïne

(plantaardig)

Wordt veel gebruikt in stimulerende sport/afslankmiddelen. Pure cafeïne, als poeder of in tabletten of capsules (v. stackers) of in energiedrankjes. Grotere hoeveelheden kunnen leiden tot ongewenste gezondheidseffecten waarvoor ziekenhuisbehandeling noodzakelijk kan zijn.

40

Anabole steroïden

illegale middelen die via hormonale werking de opbouw van spierweefsel bevorderen. Ze moeten langduriger gebruikt worden om resultaat te bereiken en worden vooral misbruikt door bodybuilders. Vaak worden meerdere anabole steroïden gelijktijdig gebruikt.

28

Pre-workout producten

Sportpoeder, word gebruikt om sportprestaties te verhogen of de training langer vol te kunnen houden. De combinatie van de mogelijke aanwezigheid van verboden stimulerende middelen en de beoogde inname voorafgaand aan een training maakt deze groep extra risicovol.

14

Creatine, aminozuren en eiwitten

Supplementen met creatine, aminozuren en eiwitten worden veelal naast het sporten gebruikt om de opbouw van spiermassa te bevorderen. Deze voedingssupplementen worden vaak in poedervorm aangeboden om in een "shake" te verwerken.

11

Efedra:

(plantaardig en/of synthetisch)

Kruid, werd vroeger veelvuldig gebruikt onder sporters om langer door te gaan of om af te vallen. Efedrine is de werkzame stof.

9

Sibutramine

(uitsluitend synthetisch)

Geneesmiddel voor de behandeling van overgewicht, maar is vanwege het risico op ernstige bijwerkingen niet langer geregistreerd binnen de Europese Unie.

4

Synefrine

(plantaardig en/of synthetisch)

Pseudo-efedrine afkomstig van extracten van een vrucht die groeit aan de boom Citrus aurantium. Staat niet op de huidige dopinglijst. Dit maakt het echter niet veilig om te gebruiken.

4

Amfetamine

(uitsluitend synthetisch)

Amfetamines zijn als geneesmiddel geregistreerd voor de behandeling van

ADHD. In het verleden werd het ook toegepast bij de behandeling van depressieve klachten. De belangrijkste beoogde effecten van amfetamine zijn alertheid (arousal) en een onderdrukking van vermoeidheidsgevoelens.

4

1,3-Dimethylamylamine (DMAA)

(uitsluitend synthetisch)

Amfetamine-afgeleide en staat op de dopinglijst. Staat op etiketten vaak aangeduid als Geranamine of extract van Geranium olie. De stof is komt echter niet voor in geranium planten.

3

Clenbuterol

(uitsluitend synthetisch)

Bronchodilatator en is in Nederland enkel op de markt verkrijgbaar voor gebruik bij paarden met (ernstig) astma of bij runderen met spasmolyse. Wordt soms gebruikt in het bodybuildingscircuit of als afslankmiddel.

3

*Verdenkingen berusten op historische analysedata van het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) of op publicaties over het desbetreffende supplement.

Gebruikers vertonen ook vaker ander risicogedrag

Uit het Leefstijlmonitor onderzoek komt naar voren dat gebruikers van sportprestatieverhogende middelen ook vaker andere middelen (drugs) gebruiken zoals cannabis, amfetamine, XTC/MDMA, cocaïne en lachgas. Dit beeld komt overeen met eerdere onderzoek. Extra gevaar ontstaat wanneer een combinatie van stimulerende stoffen wordt gebruikt. Een opvallende nieuwe bevinding is dat met name de ooit-gebruikers van sportprestatieverhogende middelen tegelijkertijd vaker rapporteren in het afgelopen jaar slaap/kalmeringsmiddelen te hebben gebruikt. Het zou kunnen dat deze middelen onder meer worden gebruikt om de effecten van stimulerende middelen in te dammen.  Meer karakteristieken van gebruikers van sportprestieverhogende middelen zijn hier te vinden.

Dopingstoffen staan vaak niet op het etiket

Uit  onderzoek van de NVWA  uitgevoerd in 2015 en 2016 blijkt  dat meer dan de helft van de in totaal 118 onderzochte afslankpreparaten, fatburners of pre-workout producten een farmacologisch actieve stof, waaronder dopingstoffen of een combinatie van dergelijke stoffen bevat, zoals sibutramine of amfetamine-achtige stoffen. In veel gevallen staat de desbetreffende stof echter niet op het etiket vermeld en weet de consument dus niet dat dit erin zit.  Omdat deze ingrediënten bedreigende cardiovasculaire complicaties kunnen veroorzaken, brengt het gebruik van dergelijke voedingssupplementen dus gezondheidsrisico’s met zich mee. Daarnaast kan het gebruik direct voorafgaand aan (intensief) sporten extra risico’s met zich meebrengen omdat het lichaam dan zowel door het middel als door het sporten cardiovasculair belast wordt .