Waar liggen de kansen voor de sport en waar moet men keuzes maken? Wat zijn de mogelijkheden om een brug te slaan tussen de verschillende opgaven voor sport?
Bij de perspectieven verkenden we de toekomst van de sport in Nederland vanuit vier verschillende perspectieven, waarbij telkens één van de opgaven voor sport centraal stond. Maar sportbeleid dat focust op één opgave heeft ook (on)bedoelde bijeffecten op de andere opgaven.
Positieve effecten duiden op een kans. Negatieve effecten geven aan dat er misschien keuzes gemaakt moeten worden.
Uitkomst van expertsessies
Bovenstaande kansen en keuzes zijn het resultaat van vier expertsessies en een stakeholderworkshop.
De experts waren over de sessies verdeeld op basis van hun kennis over de vier opgaven voor de sport:
- Meedoen en verenigingsleven bevorderen
- Gezondheid bevorderen door te bewegen
- Talenten ontwikkelen, presteren en prijzen winnen
- Meeleven met onze sporters en evenementen beleven
In elke bijeenkomst hebben ongeveer tien experts samen op een gestructureerde wijze verkend wat de strategieën vanuit de perspectieven zouden doen met drie indicatoren die horen bij de opgave op hun vakgebied. Bijvoorbeeld: wat is het effect van de strategie die hoort bij het perspectief Naar de top op het percentage Nederlanders dat lid is van een sportvereniging (een van de indicatoren van de opgave Meedoen en verenigingsleven bevorderen)? Heeft dit een positief effect, een negatief effect of misschien geen effect op de toekomstige trend voor clublidmaatschap bij gelijkblijvend beleid? (zie methoden en verantwoording voor een beschrijving van de (kern)indicatoren per opgave en de gevolgde methode).
Tabel van kansen en keuzes
De resultaten van de vier expertsessies zijn samengevat in de onderstaande tabel. De uitkomst van elke expertsessie vormt een rij in de tabel.
Tabel van kansen en keuzes
In de tabel staan in de bovenste rij de vier verschillende perspectieven met de daarbij horende strategie. In de eerste kolom staan de opgaven voor sport. Als je de tabel van boven naar beneden en per kolom leest, wordt duidelijk wat een strategie die bij één perspectief hoort, doet op de vier opgaven voor sport. Een strategie kan op vier manieren uitwerken: verbetert (donkergroene driehoek in de tabel), verbetert licht (lichtgroene cirkel), blijft gelijk (geel vierkant) of verslechtert (oranje driehoek). Uit de laatste kolom in de tabel blijkt bijvoorbeeld dat de strategie die hoort bij het perspectief Leef mee verschillend uitwerkt op elk van de vier opgaven.
Tabel: samenvatting van de resultaten uit de expertsessies
Resultaten in tabel kansen en keuzes
Zoals verwacht scoorden alle perspectieven positief op de eigen opgave (zie de groene diagonaal in de tabel). Zo waren de perspectieven en de strategieën ook opgesteld. Voor de beschrijving van de vier cellen in de diagonaal in de tabel verwijzen we naar de verantwoording. Het gaat in dit hoofdstuk alleen om de overige twaalf cellen. Als een perspectief een (licht) positief effect heeft op een opgave die bij een ander perspectief hoort, dan spreken we van een kans: hier zijn zinvolle verbindingen en coalities te maken. Als het effect verslechtert, dan spreken we van een dilemma of een keuze.
Als we kijken naar de resultaten in de tabel dan zien we opvallend veel dilemma’s opdoemen: van de in totaal twaalf mogelijke combinaties zijn er zeven verslechterd (= oranje driehoek). Zes van de zeven dilemma’s zien we linksonder en rechtsboven in de tabel. De twee eerste perspectieven, Door Vriendschap Verenigd en Voel je fit, scoren vooral negatief op de opgaven van de twee laatste perspectieven: Naar de top en Leef mee (zie linksonder). Andersom zien we hetzelfde effect: de laatste twee perspectieven, Naar de Top en Leef Mee, scoren vooral negatief op de opgaven van de eerste twee (rechtsboven).
De perspectieven lijken twee aan twee te clusteren. Binnen zo’n cluster zijn mogelijk kansrijke verbindingen te maken. Het gaat om het roze cluster ‘meedoen en bewegen’ (zie de toekomstbestendige sportvereniging) en het blauwe cluster ‘presteren en meeleven’ (zie topsporters en fans: een gelukkig huwelijk?). Een derde kansrijke verbinding zit in de combinatie meedoen en meeleven (zie betrokken bij de club = betrokken bij evenementen?). De overige combinaties van twee perspectieven zijn wat minder kansrijk (zie presteren versus meedoen: onverenigbare doelen?, is meeleven te combineren met gezond leven? en topsport: gezond en autonoom?). In de blokken bovenaan staan eerst drie kansrijke combinaties, gevolgd door de drie minder kansrijke combinaties.
De resultaten zijn vervolgens in een workshop met stakeholders uit de sportsector besproken. Daar is voor elk van deze twaalf combinaties gezocht naar mogelijkheden die ervoor zorgen dat de perspectieven iets dichter bij elkaar komen en elkaar kunnen versterken. De stakeholders uit het veld van sport en bewegen zagen veel meer kansrijke verbindingen dan de experts en hebben good practices genoemd die een oplossing zouden kunnen bieden voor zowel de kansrijke als de kansarme resultaten. De meest interessante voorbeelden zijn uitgewerkt in dit hoofdstuk. Of deze voorbeelden ook daadwerkelijk het gewenste effect hebben, is niet onderzocht.
Clustering van kansen
Samen met experts en stakeholders hebben we de kansen en keuzes voor de sport in Nederland inzichtelijk gemaakt. Uit de resultaten van de expertsessies blijkt dat de opgaven van een aantal perspectieven niet zomaar bereikt worden door de strategieën van andere perspectieven. Dit suggereert dat de sportwereld te maken heeft met veel dilemma’s en dat men zich voor toekomstig sportbeleid bewust moet zijn van de gevolgen van beleidskeuzes en prioriteiten. Tijdens de workshop met stakeholders bleek dat zij ook nog wel kansen en oplossingsrichtingen zagen waar de experts juist vooral dilemma’s en keuzes vaststellen. Het antwoord op de vraag of de stakeholders in de sport zich mogelijk wat te opportunistisch opstellen of dat de experts misschien te voorzichtig zijn, zal pas in de toekomst gegeven kunnen worden.
Wat heeft de analyse van dit hoofdstuk ons geleerd? Enerzijds bieden de perspectieven en opgaven van DVV en Voel je fit vooral kansen op lokaal niveau: in wijken, bij verenigingen en bij andere sportaanbieders, in samenwerking met andere partijen uit het lokale sociaal domein en het gezondheidsdomein. Met de weg vrij te maken voor de inzet van buurtsportcoaches, die steeds vaker de spin vormen in het netwerk van sport, onderwijs, zorg, cultuur, welzijn en volksgezondheid, zou deze combinatie van opgaven extra versterkt kunnen worden. Deze clustering van meedoen en bewegen wordt sterk gestimuleerd vanuit het gemeentelijke sportbeleid in Nederland, dat zich de laatste jaren vrijwel geheel richt op sport als middel voor gezondheid en meedoen in de maatschappij (Breedveld et al. 2016).
De perspectieven en opgaven van Naar de Top en Leef Mee lijken elkaar ook te versterken. De nadruk ligt in dit cluster op internationalisering van sportorganisaties en mediabedrijven, politieke afwegingen en internationale marketing en sponsoring. Alles draait in dit cluster om topsporters die fysiek de wereld rondreizen om tegen elkaar te strijden en meereizende fans een beleving te geven, waar ook fans thuis via media van kunnen genieten. Deze clustering wordt gestimuleerd door commerciële internationale mediabedrijven en sponsors, in nauwe samenwerking met mondiale topsportorganisaties als FIFA, UCI en IOC. In Naar een sportiever Nederland gaan we nader in op de beleidsmatige gevolgen van beide clusters.