Zitgedrag

Aantal uren dat Nederlanders van 4 jaar en ouder zitten op een gemiddelde dag in de week

De kernindicator zitgedrag geeft het gemiddeld aantal uren zittende en (half)liggende activiteiten weer, waarbij weinig energie wordt verbruikt (≤1,5 MET) met uitzondering van slapen. Voorbeelden zijn tv-kijken, lezen, naaien, op de computer werken, zittend gamen of zitten tijdens transport.

Bron: LSM-A Bewegen en Ongevallen/Leefstijlmonitor, RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) , VeiligheidNL in samenwerking met CBS Centraal Bureau voor de Statistiek (Centraal Bureau voor de Statistiek) , 2021
Meetjaar: 2021
Nieuwe cijfers: 2024

Overzicht

Zitgedrag is één van de 20 kernindicatoren voor het landelijk monitoren van sport en bewegen. Hoeveel zitten Nederlanders eigenlijk? Op deze pagina worden nationale cijfers gepresenteerd. Deze worden voor verschillende groepen in de bevolking beschreven. Ook worden de zitactiviteiten die gedaan worden weergegeven. Zitgedrag wordt vergeleken met enkele andere kernindicatoren uit dezelfde bron en een internationale vergelijking wordt gemaakt. Daarnaast wordt een korte toelichting van het huidige beleid gegeven.

Naar het overzicht met alle 20 kernindicatoren sport en bewegen

Heden, verleden en toekomst

Zitgedrag stabiel

In 2021 brachten Nederlanders van 4 jaar en ouder dagelijks gemiddeld 9 uur en 6 minuten zittend door. In het weekend zitten Nederlanders gemiddeld ruim een uur minder per dag dan doordeweeks.

Deze cijfers uit 2021 komen overeen met de eerdere meting uit 2015, 2017 en 2019.

In de Sport Toekomstverkenning werd geconcludeerd dat Nederlanders tot 2030 naar verwachting evenveel zullen zitten als vandaag de dag.

* In 2021 had de huis-aan-huis waarneming voor de LSM-A Bewegen en Ongevallen te kampen met verstoringen als gevolg van corona(maatregelen). Bij de interpretatie van de cijfers van 2021 moet rekening worden gehouden dat de COVID-19-pandemie en de daarmee gepaard gaande maatregelen mogelijk invloed kunnen hebben gehad op het gedrag en de gezondheid van de geïnterviewde.

Bron: LSM-A Bewegen en Ongevallen/Leefstijlmonitor, RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu), VeiligheidNL in samenwerking met CBS Centraal Bureau voor de Statistiek (Centraal Bureau voor de Statistiek), 2015, 2017, 2019, 2021

Methode: De kernindicator zitgedrag is nagevraagd met een aangepaste versie van de Marshall vragenlijst*. In deze vragenlijst wordt gevraagd om voor een normale week in de afgelopen maanden de gemiddelde tijd te schatten die op een doordeweekse dag en op een weekenddag zittend besteed wordt aan verschillende activiteiten. Meer informatie is te vinden op de methode pagina.

*Marshall AL, Miller YD, Burton NW, Brown WJ. Measuring total and domain-specific sitting: a study of reliability and validity. Med Sci Sports Exerc 2010;42:1094–1102

Zitgedrag in verschillende groepen van de bevolking

Mannen en vrouwen zitten ongeveer even veel

In 2021 zaten Nederlandse mannen van 4 jaar en ouder dagelijks gemiddeld 9 uur en 18 minuten. Voor vrouwen was dit 8 uur en 54 minuten.

Tussen 2015 en 2021 is het gemiddeld aantal dagelijkse zituren voor mannen stabiel. Voor vrouwen lijkt een lichte stijging zichtbaar.

Met name op doordeweekse dagen zaten mannen in 2015, 2017 en 2021 iets meer dan vrouwen. Dit verschil was niet te zien in 2019. In het weekend zitten mannen en vrouwen nagenoeg even lang.

Jongeren en volwassenen zitten het meest

In 2021 zaten Nederlandse jongeren (12 t/m 17 jaar) en volwassenen (18 t/m 65 jaar) dagelijks het meest; gemiddeld 9 uur en 42 minuten en 9 uur 36 minuten. Kinderen (4 t/m 11 jaar) zitten het minst met gemiddeld 7 uur en 12 minuten per dag.

Tussen 2015 en 2021 is het aantal zituren onder ouderen (65 jaar en ouder) toegenomen. Onder jongeren is het aantal zituren gedaald in deze periode. Voor de andere leeftijdsgroepen is het aantal zituren tussen 2015 en 2021 relatief stabiel.

Op doordeweeksedagen wordt meer gezeten dan op weekenddagen. Dit verschil is het grootst (1 uur en 42 minuten) bij volwassenen en het kleinst (6 minuten) bij de ouderen.

Hogeropgeleiden zitten het meest

In 2021 brachten Nederlandse hogeropgeleiden van 25 jaar en ouder op een gemiddelde dag in de week bijna 1,5 uur meer zittend door dan lageropgeleiden (9 uur en 42 minuten versus 8 uur en 24 minuten). Dit verschil is voornamelijk zichtbaar op doordeweekse dagen en komt doordat lageropgeleiden minder zitten tijdens werk. Op weekenddagen zitten lager-, middelbaar en hogeropgeleiden nagenoeg even veel.

Tussen 2015 en 2021 is het gemiddeld aantal dagelijkse zituren iets toegenomen onder lager opgeleide Nederlanders. Voor de andere opleidingsniveau's is het verloop over de tijd nagenoeg stabiel.

Nederlanders met of zonder chronische aandoening zitten evenveel

In 2021 zaten Nederlanders van 12 jaar en ouder met een chronische aandoening even veel als mensen zonder een aandoening of beperking, ongeveer 9 uur en 30 minuten op een gemiddelde dag in de week. Nederlanders met een lichamelijke beperking dan wel niet in combinatie met een chronische aandoening zaten minder (8 uur en 36 minuten en 8 uur en 12 minuten per dag).

Dit beeld is vergelijkbaar met cijfers uit 2017 en 2019 en met name zichtbaar op doordeweekse dagen In het weekend zaten alle groepen nagenoeg even veel.

Geen verschil in zituren naar type beperking

In 2021 zaten Nederlanders van 12 jaar en ouder met een motorische, visuele of auditieve beperking nagenoeg even veel, ongeveer 8 uur op een gemiddelde dag van de week. Dit is vergelijkbaar met cijfers uit 2017 en 2019.

Auditief en visueel beperkte Nederlanders zitten ruim een half uur meer op doordeweekse dagen dan op weekenddagen. Voor Nederlanders met een motorische beperking was dit verschil kleiner.

Download de overige uitsplitsingen

Zitgedrag is ook uitgesplitst naar:

Herkomst
Burgerlijke staat
Huishoudsamenstelling
Maatschappelijke arbeidspositie
Mate van verstedelijking
Ervaren gezondheid
Lichamelijke beperking
Chronische aandoening
Overgewicht

Deze cijfers zijn te vinden in een Excelbestand dat hieronder te downloaden is.

Kernindicator zitgedrag uitgesplitst naar achtergrondkenmerken 2015_2017_2019_2021 27-06-2022 Kernindicator zitgedrag uitgesplitst naar achtergrondkenmerken 2015_2017_2019_2021 XLSX | 71.29 KB

Zitactiviteiten per leeftijdsgroep

Kinderen en jongeren zitten veel op school

Voor kinderen is zitten op school met gemiddeld 3 uur per dag de belangrijkste zitactiviteit. Jongeren zitten dagelijks veel tijdens de les en het maken van huiswerk (gemiddeld ruim 3 uur) en tijdens computer-, tablet- of smartphone-gebruik in de vrije tijd (gemiddeld ruim 3 uur). Volwassenen brengen dagelijks vooral op het werk veel uren zittend door (gemiddeld ruim 2,5 uur) en tijdens het tv kijken (gemiddeld ruim 2 uur). De belangrijkste zitactiviteiten voor ouderen zijn tv kijken (gemiddeld 3,5 uur) en overige zitactiviteiten zoals bijvoorbeeld (krant) lezen, puzzelen of handwerken (gemiddeld ruim 2 uur). Dit beeld komt nagenoeg overeen met eerdere meetjaren.

Tijd besteed aan zitactiviteiten 2015_2017_2019_2021 27-06-2022 Tijd besteed aan zitactiviteiten 2015_2017_2019_2021 XLSX | 22.22 KB

Zitgedrag in vergelijking met andere kernindicatoren

Weinig verschil in aantal zituren

In 2021 zaten Nederlanders van 4 jaar en ouder die voldoen aan de beweegrichtlijnen (9 uur per dag) evenveel als mensen die niet voldoen aan de beweegrichtlijnen (9 uur en 12 minuten per dag). Dit geldt zowel voor doordeweekse dagen als weekenddagen. Deze cijfers zijn vergelijkbaar met eerdere meetjaren.

Meer informatie over de kernindicator 'beweegrichtlijnen' is hier te vinden.

Sporters zitten meer

In 2021 zaten Nederlanders van 4 jaar en ouder die minimaal één keer per week sporten (gemiddeld 9 uur en 30 minuten) op een gemiddelde dag in de week iets meer dan Nederlanders die minder dan één keer per week aan sport doen (gemiddeld 8 uur en 42 minuten). Deze verschillen zijn zichtbaar op doordeweekse dagen en niet op weekenddagen. Deze cijfers zijn vergelijkbaar met eerdere meetjaren.

Meer informatie over de kernindicator 'sportdeelname wekelijks' is hier te vinden.

Naar het overzicht met alle 20 kernindicatoren voor sport en bewegen

Internationale vergelijking zitgedrag

Nederlanders zitten relatief veel

Om een internationale vergelijking te kunnen maken is gebruik gemaakt van gegevens uit de Eurobarometer 2017. Hieruit blijkt dat Nederlanders veel zitten ten opzichte van andere Europeanen. In dit onderzoek gaf 32% van de Nederlanders aan meer dan 8,5 uur te zitten op een gemiddelde dag. Gemiddeld in de EU Europese unie (Europese unie)-landen is dit 12%.

De Eurobarometer is een onderzoeksproject van de Europese Commissie. Het betreft een grote publieke opiniepeiling die in Nederland wordt uitgevoerd door TNS NIPO. Gegevens over sporten en lichamelijke activiteit zijn ook in 2002, 2009 en 2013 verzameld.

In de Eurobarometer is één vraag opgenomen over zitgedrag. Deze luidt: "Hoeveel tijd brengt u zittend door op een normale dag? Dit betreft tijd besteed achter een bureau, tijdens bezoek vrienden, tijdens studeren, of tv kijken." Deze vraag bevat 8 antwoordcategorieën variërend van "minder dan 1 uur per dag" tot "meer dan 8,5 uur per dag".

Nederland heeft het grootste aandeel veel-zitters

Uit de Eurobarometer blijkt dat in Nederland in vergelijking met andere Europese landen relatief veel mensen meer dan 8,5 uur per dag zitten (32%). Tevens doen in Nederland, net als in Denemarken en Zweden, relatief veel mensen regelmatig aan lichamelijke activiteit en/of sport, in vergelijking met de andere EU Europese unie (Europese unie) landen. Zo blijkt ook uit de Eurobarometer.

Beleid zitgedrag

Nationaal

De Gezondheidsraad adviseert in haar adviesrapport ‘Beweegrichtlijnen 2017': voorkom veel stilzitten. De beweegrichtlijnen zijn aangenomen door de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en vormen een structureel onderdeel van het huidige sport- en beweegbeleid in Nederland.

Het historisch overzicht nationaal sportbeleid geeft een kijk in het Nederlandse sportbeleid van 1940 tot nu.

Internationaal

Zowel de Europese Commissie als de WHO World Health Organisation (World Health Organisation ) wijzen in hun beleidsstukken op het belang van minder zitten. Zo benoemt de WHO in haar ‘Global Action Plan on Physical Activity 2018-2030’ vier strategische doelen en 20 dimensie-overstijgende beleidsacties die in de verschillende lidstaten zouden kunnen worden ingezet ter bevordering van lichamelijke activiteit en het tegengaan van veel stilzitten.

Meer informatie

Lees meer over de Leefstijlmonitor
Allesoversport.nl: Zitgedrag