Zitgedrag

Aantal uren dat Nederlanders van 4 jaar en ouder zitten op een gemiddelde dag in de week

De kernindicator zitgedrag geeft het gemiddeld aantal uren zittende en (half)liggende activiteiten weer, waarbij weinig energie wordt verbruikt (≤1,5 MET) met uitzondering van slapen. Voorbeelden zijn tv-kijken, lezen, naaien, op de computer werken, zittend gamen of zitten tijdens transport.

Bron: LSM-A Bewegen en Ongevallen/Leefstijlmonitor, RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) , VeiligheidNL in samenwerking met CBS Centraal Bureau voor de Statistiek (Centraal Bureau voor de Statistiek) , 2023
Meetjaar: 2023
Nieuwe cijfers: 2026

Overzicht

Zitgedrag is één van de 20 kernindicatoren voor het landelijk monitoren van sport en bewegen. Hoeveel zitten Nederlanders eigenlijk? Op deze pagina worden nationale cijfers gepresenteerd. Deze worden voor verschillende groepen in de bevolking beschreven. Ook worden de zitactiviteiten die gedaan worden weergegeven. Zitgedrag wordt vergeleken met enkele andere kernindicatoren uit dezelfde bron en een internationale vergelijking wordt gemaakt. Daarnaast wordt een korte toelichting van het huidige beleid gegeven.

Naar het overzicht met alle 20 kernindicatoren sport en bewegen

Heden, verleden en toekomst

Licht stijgende trend in zitgedrag

In 2023 brachten Nederlanders van 4 jaar en ouder dagelijks gemiddeld 9 uur en 8 minuten zittend door. In het weekend zitten Nederlanders gemiddeld ruim een uur minder per dag dan doordeweeks.

Over de jaren is een licht stijgende trend te zien in het aantal uren zitten.

In de Sport Toekomstverkenning werd geconcludeerd dat Nederlanders tot 2030 naar verwachting evenveel zullen zitten als vandaag de dag.

* In 2021 had de huis-aan-huis waarneming voor de LSM-A Bewegen en Ongevallen te kampen met verstoringen als gevolg van corona(maatregelen). Bij de interpretatie van de cijfers van 2021 moet rekening worden gehouden dat de COVID-19-pandemie en de daarmee gepaard gaande maatregelen mogelijk invloed kunnen hebben gehad op het gedrag en de gezondheid van de geïnterviewde.

Bron: LSM-A Bewegen en Ongevallen/Leefstijlmonitor, RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu), VeiligheidNL in samenwerking met CBS Centraal Bureau voor de Statistiek (Centraal Bureau voor de Statistiek), 2015, 2017, 2019, 2021, 2023

Methode: De kernindicator zitgedrag is nagevraagd met een aangepaste versie van de Marshall vragenlijst*. In deze vragenlijst wordt gevraagd om voor een normale week in de afgelopen maanden de gemiddelde tijd te schatten die op een doordeweekse dag en op een weekenddag zittend besteed wordt aan verschillende activiteiten. Meer informatie is te vinden op de methodepagina.

*Marshall AL, Miller YD, Burton NW, Brown WJ. Measuring total and domain-specific sitting: a study of reliability and validity. Med Sci Sports Exerc 2010;42:1094–1102

Zitgedrag in verschillende groepen van de bevolking

Mannen en vrouwen zitten ongeveer even veel

In 2023 zaten Nederlandse mannen van 4 jaar en ouder dagelijks gemiddeld 9 uur en 16 minuten. Voor vrouwen was dit 9 uur en 2 minuten.

Tussen 2015 en 2023 is het gemiddeld aantal dagelijkse zituren voor mannen stabiel. Voor vrouwen is een lichte stijging te zien.

Met name op doordeweekse dagen zaten mannen in 2015, 2017, 2021 en 2023 iets meer dan vrouwen. Dit verschil was niet te zien in 2019. In het weekend zitten mannen en vrouwen nagenoeg even lang.

Jongeren en volwassenen zitten het meest

In 2023 zaten Nederlandse jongeren (12 t/m 17 jaar) en volwassenen (18 t/m 65 jaar) dagelijks het meest; gemiddeld 10 uur en 25 minuten en 9 uur en 39 minuten. Kinderen (4 t/m 11 jaar) zitten het minst met gemiddeld 7 uur en 21 minuten per dag.

Tussen 2015 en 2023 is het aantal zituren onder volwassenen en ouderen toegenomen. Onder jongeren is het aantal zituren zowel gedaald als weer gestegen in deze periode. Voor kinderen (4 t/m 11 jaar) is het aantal zituren tussen 2015 en 2023 stabiel gebleven.

Op doordeweekse dagen wordt meer gezeten dan op weekenddagen. Dit verschil is het grootst (1 uur en 40 minuten) bij volwassenen en het kleinst (26 minuten) bij de ouderen.

Zie ook de Themapagina kinderen en jongeren voor verdere cijfers voor zitgedrag onder 0- t/m 24-jarigen.

Hbo- en wo'ers zitten het meest

In 2023 brachten Nederlanders van 25 jaar en ouder met een hbo- of wo-opleiding op een gemiddelde dag in de week ruim 1,5 uur meer zittend door dan Nederlanders met basisonderwijs-, vmbo- of mbo1-achtergrond (9 uur en 57 minuten versus 8 uur en 14 minuten). Dit verschil is voornamelijk zichtbaar op doordeweekse dagen en komt doordat mensen met een basisschool-, vmbo- of mbo1-opleiding minder zitten tijdens werk. Op weekenddagen zitten alle Nederlanders, ongeacht opleidingsniveau, ongeveer even veel.

Tussen 2015 en 2023 is het gemiddeld aantal dagelijkse zituren iets toegenomen onder Nederlanders met een opleiding in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en het mbo. Voor hbo'ers en wo'ers is het verloop over de tijd nagenoeg stabiel.

Nederlanders met of zonder chronische aandoening zitten evenveel

In 2023 zaten Nederlanders van 12 jaar en ouder met een chronische aandoening even veel als mensen zonder een aandoening of beperking, ongeveer 9 uur en 21 minuten op een gemiddelde dag in de week. Nederlanders met een lichamelijke beperking dan wel niet in combinatie met een chronische aandoening zaten minder (8 uur en 40 minuten en 8 uur en 32 minuten per dag).

Dit beeld is vergelijkbaar met eerdere jaren en met name zichtbaar op weekdagen. In het weekend zitten alle groepen minder dan op doordeweekse dagen.

Geen verschil in zituren naar type beperking

In 2023 zaten Nederlanders van 12 jaar en ouder met een motorische, visuele of auditieve beperking nagenoeg even veel, tussen 8 en 9 uur op een gemiddelde dag van de week. Dit is vergelijkbaar met eerdere jaren.

Visueel beperkte Nederlanders zitten ruim een uur meer op doordeweekse dagen dan op weekenddagen. Voor Nederlanders met een motorische beperking was dit verschil kleiner, ongeveer een half uur.

Download de overige uitsplitsingen

Zitgedrag is ook uitgesplitst naar:

Herkomst
Burgerlijke staat
Huishoudsamenstelling
Maatschappelijke arbeidspositie
Mate van verstedelijking
Ervaren gezondheid
Lichamelijke beperking
Chronische aandoening
Overgewicht

Deze cijfers zijn te vinden in een Excelbestand dat hieronder te downloaden is.

Kinderen en jongeren zitten veel op school

Voor kinderen is zitten op school met gemiddeld ruim 3 uur per dag de belangrijkste zitactiviteit. Jongeren zitten dagelijks veel tijdens de les en het maken van huiswerk (gemiddeld 4 uur) en tijdens computer-, tablet- of smartphone-gebruik in de vrije tijd (gemiddeld 2,5 tot 3 uur uur). Volwassenen brengen dagelijks vooral op het werk veel uren zittend door (gemiddeld 2,5 tot 3 uur) en tijdens het tv kijken (gemiddeld 2 uur). De belangrijkste zitactiviteiten voor ouderen zijn tv kijken (gemiddeld ruim 3 uur) en overige zitactiviteiten zoals bijvoorbeeld (krant) lezen, puzzelen of handwerken (gemiddeld ruim 2 uur). Dit beeld komt nagenoeg overeen met eerdere meetjaren.

Zie ook de Themapagina kinderen en jongeren voor verdere cijfers voor zitactiviteiten onder 0- t/m 24-jarigen.

Tijd besteed aan zitactiviteiten 2015-2023 19-06-2024 Tijd besteed aan zitactiviteiten 2015-2023XLSX | 28,36 kB

Zitgedrag in vergelijking met andere kernindicatoren

Weinig verschil in aantal zituren

In 2023 zaten Nederlanders van 4 jaar en ouder die voldoen aan de beweegrichtlijnen (9 uur en 7 minuten per dag) evenveel als mensen die niet voldoen aan de beweegrichtlijnen (9 uur en 11 minuten per dag). Dit geldt zowel voor doordeweekse dagen als weekenddagen. Deze cijfers zijn vergelijkbaar met eerdere meetjaren.

Meer informatie over de kernindicator 'beweegrichtlijnen' is hier te vinden.

Sporters zitten meer

In 2023 zaten Nederlanders van 4 jaar en ouder die minimaal één keer per week sporten (gemiddeld 9 uur en 35 minuten) op een gemiddelde dag in de week een uur meer dan Nederlanders die minder dan één keer per week aan sport doen (gemiddeld 8 uur en 36 minuten). Deze verschillen zijn zichtbaar op zowel doordeweekse als op weekenddagen.

Meer informatie over de kernindicator 'sportdeelname wekelijks' is hier te vinden.

Naar het overzicht met alle 20 kernindicatoren voor sport en bewegen

Internationale vergelijking zitgedrag

Nederlanders zitten relatief veel

Om een internationale vergelijking te kunnen maken is gebruik gemaakt van gegevens uit de Eurobarometer 2022. Hieruit blijkt dat Nederlanders veel zitten ten opzichte van andere Europeanen. In dit onderzoek gaf 26% van de Nederlanders aan meer dan 8,5 uur te zitten op een gemiddelde dag. Gemiddeld in de EU Europese unie (Europese unie)-landen is dit 11%.

De Eurobarometer is een onderzoeksproject van de Europese Commissie. Het betreft een grote publieke opiniepeiling die in Nederland wordt uitgevoerd door TNS NIPO. Gegevens over sporten en lichamelijke activiteit zijn ook in 2002, 2009, 2013 en 2017 verzameld.

In de Eurobarometer is één vraag opgenomen over zitgedrag. Deze luidt: "Hoeveel tijd brengt u zittend door op een normale dag? Dit betreft o.a. tijd besteed achter een bureau, tijdens bezoek aan vrienden, tijdens studeren, of tv kijken." Deze vraag bevat 5 antwoordcategorieën variërend van "2,5 uur of minder" tot "meer dan 8,5 uur per dag".

Nederland heeft het grootste aandeel veel-zitters

Uit de Eurobarometer blijkt dat in Nederland in vergelijking met andere Europese landen relatief veel mensen meer dan 8,5 uur per dag zitten (26%). Tevens doen in Nederland, evenals in Denemarken en Tsjechië, relatief veel mensen ook regelmatig aan lichamelijke activiteit en/of sport, in vergelijking met de andere EU Europese unie (Europese unie)-landen.

Beleid zitgedrag

Nationaal

De Gezondheidsraad adviseert in haar adviesrapport ‘Beweegrichtlijnen 2017': voorkom veel stilzitten. De beweegrichtlijnen zijn aangenomen door de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en vormen een structureel onderdeel van het huidige sport- en beweegbeleid in Nederland.

Het historisch overzicht nationaal sportbeleid geeft een kijk in het Nederlandse sportbeleid van 1940 tot nu.

Internationaal

Zowel de Europese Commissie als de WHO World Health Organisation (World Health Organisation ) wijzen in hun beleidsstukken op het belang van minder zitten. Zo benoemt de WHO in haar ‘Global Action Plan on Physical Activity 2018-2030’ vier strategische doelen en 20 dimensie-overstijgende beleidsacties die in de verschillende lidstaten zouden kunnen worden ingezet ter bevordering van lichamelijke activiteit en het tegengaan van veel stilzitten.

Meer informatie

Lees meer over de Leefstijlmonitor
Allesoversport.nl: Zitgedrag