Aandeel van de maandelijkse sporters en/of wedstrijdbezoekers van 12 jaar en ouder, dat de afgelopen 12 maanden wangedrag in de sport heeft meegemaakt of er getuige van is geweest
Sporters en/of wedstrijdbezoekers zijn mensen die in ieder geval 12 keer per jaar sporten en/of maandelijks een wedstrijd bezoeken.
Bron: CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) Vrijetijdsomnibus (VTO) CBS, 2012-2018 (SCP (Sociaal Cultureel Planbureau)), 2020-2022 (Mulier Instituut)
Meetjaar: 2022
Nieuwe cijfers: 2025
Overzicht
Sportklimaat - Wangedrag is één van de 20 kernindicatoren voor het landelijk monitoren van sport en bewegen. Ervaren Nederlanders wangedrag tijdens en rondom sportwedstrijden? Op deze pagina worden de nationale cijfers gepresenteerd. Het ervaren van wangedrag tijdens en rondom sportwedstrijden wordt ook voor verschillende groepen in de bevolking beschreven.
alle kernindicatoren
Heden, verleden en toekomst
Nationaal
Meemaken wangedrag in de sport licht afgenomen
In 2022 heeft ruim een kwart (28%) van de Nederlandse sporters en/of wedstrijdbezoekers van 12 jaar en ouder wangedrag in de sport meegemaakt of is hier getuige van geweest. Het vaakst geeft men aan verbaal geweld te hebben gehoord, zoals schelden, pesten of treiteren (18%). Dit wordt gevolgd door vernieling of vandalisme (10%).
Tussen 2012 en 2022 is er een dalende trend te zien in het percentage Nederlanders dat wangedrag in de sport heeft meegemaakt of hier getuige van is geweest. In 2020 is zowel sportdeelname als wedstrijdbezoek afgenomen, hierdoor was de kans op het meemaken of getuige zijn van wangedrag ook lager.
De Sport Toekomstverkenning concludeert dat het lastig is in te schatten hoe veilig het sportklimaat in de toekomst zal zijn.
Landsdeel
Kleine verschillen tussen landsdelen in meemaken van wangedrag
In 2022 varieerde het percentage Nederlandse sporters en/of wedstrijdbezoekers van 12 jaar en ouder dat wangedrag in de sport heeft meegemaakt of hier getuige van is geweest van 25% (West-Nederland) tot 32% (Zuid-Nederland).
Tussen 2012 en 2022 is er voor alle landsdelen een dalende trend te zien in het percentage mensen dat wangedrag in de sport heeft meegemaakt of hier getuige van is geweest.
*NB: de cijfers van 2012, 2014 en 2016 zijn aangepast vanwege een nieuwe weging. Daarnaast is in 2020 door de coronacrisis het veldwerk anders verlopen dan normaal. Hierdoor zijn er minder face-to-face interviews afgenomen. Het is onbekend of deze aanpassingen de vergelijkbaarheid met eerdere metingen hebben beïnvloed. Door een wat tegenvallende respons van de face-to-face interviews in 2022 zijn extra respondenten benaderd voor de interviews. Een en ander had tot gevolg dat het veldwerk voor een kleine groep later plaatsvond (maart-mei 2023).
Bron: CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) Vrijetijdsomnibus (VTO). 2012-2018, Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP (Sociaal Cultureel Planbureau)) in samenwerking met het CBS. De VTO-metingen van 2020-2022 zijn tot stand gekomen via een samenwerking van de Boekmanstichting (namens OCW (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen)) en het Mulier Instituut (namens VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport)) met het CBS.
Methode: Het meemaken van wangedrag in de sport is nagevraagd in de VTO. De vraag over een wangedrag in de sport werd gesteld aan personen van 12 jaar en ouder die aan hebben gegeven in de afgelopen 12 maanden te hebben gesport of een sportwedstrijd of -evenement te hebben bezocht. De gepresenteerde cijfers betreft het deel van de maandelijkse sporters en/of wedstrijdbezoekers dat heeft aangegeven één of meerdere vormen van wangedrag te hebben gezien of ondergaan. Meer informatie over de methode is te vinden op de methode pagina van de (kern)indicatoren.
Sportklimaat - Wangedrag voor verschillende groepen in de bevolking
Geslacht
Mannen maken vaker wangedrag mee dan vrouwen
In 2022 maakte 33% van de mannelijke sporters en/of wedstrijdbezoekers van 12 jaar en ouder wangedrag mee in de sport of was hier getuige van. Dit is vaker dan vrouwen (23%). Dit beeld komt overeen met eerdere meetjaren.
Tussen 2012 en 2022 is er voor zowel mannen als vrouwen een dalende trend te zien in het percentage dat wangedrag in de sport heeft meegemaakt of hier getuige van is geweest.
Leeftijd
Meemaken wangedrag sterk afgenomen onder jongeren
In 2022 gaf 44% van de 12 t/m19 jarige sporters/ wedstrijdbezoekers aan wangedrag in de sport te hebben gezien of meegemaakt. Het meemaken van wangedrag in de sport neemt af met de leeftijd. Dit beeld komt overeen met eerdere meetjaren.
Tussen 2012 en 2022 is er voor alle leeftijdsgroepen, met uitzondering van 55 t/m 64 jarigen, een dalende trend te zien in het aandeel dat wangedrag in de sport heeft meegemaakt of hier getuige van is geweest. De afname is het grootst onder 12 t/m19 jarigen.
Opleidingsniveau
Lager opgeleiden maken minder vaak wangedrag mee
In 2022 rapporteerde hoger en middelbaar opgeleiden vaker wangedrag in de sport te hebben meegemaakt of hier getuige van te zijn geweest dan lager opgeleide sporters en/of wedstrijdbezoekers van 25 jaar en ouder. Dit is vergelijkbaar met de jaren 2012-2018. In 2020 maakten zowel lager als hoger opgeleiden minder vaak wangedrag mee.
Tussen 2012 en 2022 is er vooral onder middelbaar opgeleiden een dalende trend te zien in het percentage dat rapporteert wangedrag in de sport te hebben meegemaakt of hier getuige van te zijn geweest.
Chronische aandoening/beperking
Meemaken wangedrag door mensen met aandoening of beperking afgenomen
In 2022 is het aandeel Nederlandse sporters en/of wedstrijdbezoekers van 12 jaar en ouder met een chronische aandoening of een lichamelijke beperking (motorisch, auditief, visueel) dat wangedrag in de sport heeft meegemaakt of hier getuige van is geweest vergelijkbaar met het aandeel onder mensen zonder aandoening of beperking. Dit beeld is vergelijkbaar met voorgaande metingen in 2018 en 2020, maar wijkt af van metingen in 2012 t/m 2016, waarin wel verschillen tussen de groepen aanwezig waren.
Tussen 2012 en 2022 is er onder mensen met een lichamelijke beperking een sterke dalende trend te zien in meemaken van wangedrag inde sport. Voor mensen met een chronische aandoening schommelt de trend.
Overig
Download de overige uitsplitsingen
De kernindicator sportklimaat - wangedrag is ook uitgesplitst naar:
- Herkomst
- Burgerlijke staat
- Huishoudsamenstelling
- Maatschappelijke arbeidspositie
- Mate van verstedelijking
- Gemeentegrootte
- Ervaren gezondheid
- Lichamelijke beperking
- Huishoudinkomen
- Geaardheid
- Landsdeel
Deze cijfers zijn te vinden in een Excelbestand dat hieronder te downloaden is.
Kernindicator Sportklimaat wangedrag naar achtergrondkenmerken 2012-2022
Type wangedrag
type wangedrag
Een zesde van de sporters/wedstrijdbezoekers heeft verbaal geweld meegemaakt
In 2022 rapporteerde 18% van de maandelijkse sporters en/of wedstrijdbezoekers van 12 jaar en ouder verbaal geweld te hebben gehoord in en rondom de sport, zoals schelden, pesten of treiteren, intimidatie of bedreiging. Dit wordt gevolgd door vernieling of vandalisme (10%), discriminatie of kwetsende opmerkingen vanwege sekse, cultuur of religie, huidskleur, homoseksualiteit of handicap (8%), overlast door geluid, overmatig alcohol- of drugsgebruik of tabaksrook (8%) en lichamelijk geweld zoals slaan of schoppen (7%).
Beleid
Landelijk actieplan
Het ministerie van VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport , sportbonden, NOC*NSF (Nederlands Olympisch Comité * Nederlandse Sport Federatie) en gemeenten hebben in 2011 het actieplan ‘Naar een veiliger sportklimaat’ gelanceerd. Dit actieplan is omgezet in een aantal maatregelen en ambities binnen het programma 'Veilig Sport Klimaat (VSK)'. Het doel van dit programma is om sportplezier en gewenst gedrag te stimuleren en ongewenst gedrag te voorkomen en te bestraffen. Tot en met 2018 verscheen er jaarlijks een rapport over de voortgang van het VSK programma. In het rapport van 2018 wordt benoemt dat het belang van een veilig sportklimaat diep is doorgedrongen in de Nederlandse sport.
Het thema veilig sportklimaat vindt navolging in het Nationaal Sportakkoord onder het thema 'positieve sportcultuur'. In dit deelakkoord staat dat op basis van het VSK programma en resultaten het besef is gegroeid dat 'een proactieve en stimulerende aanpak de positieve sportcultuur het meest duurzaam versterkt'.
Het historisch overzicht nationaal sportbeleid geeft een kijk in het Nederlandse sportbeleid van 1940 tot nu.
Meer informatie
- Zie de rapportage van het Mulier Instituut 'Wangedrag in de sport'
- Lees meer op het landelijke actieplan naar een veiliger sportklimaat
- Informatie over het melden van overlast of geweld in de sport is hier te vinden
- Commissie de Vries heeft in opdracht van NOC*NSF (Nederlands Olympisch Comité * Nederlandse Sport Federatie) onderzoek gedaan naar seksuele intimidatie en misbruik in de sport en dit beschreven in een rapport
G.C.W. Wendel-Vos (RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu))