Historisch overzicht nationaal sportbeleid

Deze pagina geeft een historisch overzicht van het nationaal sportbeleid per periode sinds 1940.

1940 t/m 1959

In de jaren 40 en 50 viel het sportbeleid onder het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen (OKW). Sport werd gezien als een onderdeel van de vorming van de jeugd buiten schoolverband en daarom ingezet door de rijksoverheid als een bijwagen van de lichamelijke opvoeding (Breedveld et al. 2011).

 

Sinds 1955 werd door de Rijksoverheid bijgedragen in de kosten voor de activiteiten van de landelijke sportorganisaties, op het terrein van de kadervorming, de vorming van de leden in het algemeen en de voorlichting.

1960 t/m 1979

In 1960 verscheen de Nota betreffende lichamelijke opvoeding en sport (OKW, 1960). Deze nota liet zien dat de lichamelijke vorming en sport zich in volle ontwikkeling bevinden sinds het einde van de tweede wereldoorlog. De aandacht werd voornamelijk gericht op het bevorderen van lichamelijke vorming en de sportbeoefening in schoolverband. Op het gebied van sport werd o.a. financiële steun geboden aan landelijke sportorganisaties.  

 

In 1960 werd het Ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk (CRM) verantwoordelijk voor het nationale sportbeleid. Zij kwamen in 1969 met de Discussienota over het sportbeleid van de minister (CRM, 1969). Er werd grote waarde gehecht aan de sport en de lichamelijke vorming wegens de grote betekenis van sport t.a.v. vrijetijdsbesteding, het vormende, het gezondheids-, het sociale en het economische aspect. Er werd voorgenomen om in de komende jaren het sportbeleid zoveel mogelijk gestalte te geven door als eerste aandacht te schenken aan studie en onderzoek, bevordering van deskundige leiding bij de sportbeoefening, verbetering en uitbreiding van de sportaccommodaties, topsport, medische begeleiding, sportraden, manifestaties en sportbeoefening buiten het kader van de sportorganisaties. Op deze discussienota werd veel gereageerd vanuit diverse politieke partijen en de georganiseerde sport.

 

In 1974 verscheen de Nota sportbeleid die nader inging op de onderdelen van het sportbeleid die al in de Discussienota werden behandeld en daarnaast werd aandacht besteed aan nieuwe ontwikkelingen binnen het sportbeleid (CRM 1974). Vorming en zelfontplooiing en de gezondheidswaarde van de sport werden in deze nota beschreven als belangrijke elementen in de doelstellingen voor sportbeleid. De nadruk werd gelegd op het stimuleren van sportieve recreatie en het streven naar gelijke kansen voor iedereen.

OKW (1960). Nota betreffende lichamelijke vorming en sport. Den Haag: ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen. Dossiernummer 5874. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=sgd%3Ampeg21%3A19591960%3A0001717

CRM (1969). Discussienota met betrekking tot het sportbeleid. Rijswijk: ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk. Dossiernummer 10086. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=sgd%3Ampeg21%3A19681969%3A0004134

CRM (1974). Nota sportbeleid. Rijswijk: ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk. Dossiernummer 13019. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=sgd%3Ampeg21%3A19731974%3A0005944

1980 t/m 1989

In 1981 werd de Nota Sportbeoefening door Gehandicapten uitgebracht (CRM, 1981) om te bevorderen dat gehandicapten op verantwoorde wijze sport konden beoefenen of daarbij op andere wijze betrokken konden zijn. Hoofdaspecten waarop het beleid was gericht zijn het bevorderen van informatie en voorlichting en overige factoren in de leefsituatie van gehandicapten die als een belemmering kunnen worden gezien tot een minimum beperken en daarnaast het bevorderen van organisatorische en toegankelijke ruimtelijke voorzieningen en de aanwezigheid van leiding en begeleiding bij sport.

 

Vanaf 1982 viel de verantwoordelijkheid van het nationale sportbeleid onder het Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur (WVC). In 1984 kwamen zij met een Notitie Accenten Sportbeleid (WVC, 1984), waarin bijgekomen doelstellingen werden gegeven ten opzichte van het voorgaande sportbeleid zoals de mogelijkheden van burgers om zichzelf in hun omgeving te handhaven en hun fysieke en geestelijke status te versterken. Daarnaast kon sport maatschappelijk achtergebleven of in achterstand gerakende groepen motiveren tot integratie en de jeugd de weg wijzen naar een gezonde levenshouding. Accent in het beleid werd gelegd op het stimuleren van blijvende sportbeoefening, het bewaken van de kwaliteit van sportbeoefening, het bevorderen van een samenhangend beleid in de internationale verbanden en het vergroten van de samenhang van het beleid gevoerd door alle organisaties die bij de sportbeoefening zijn betrokken.

 

In 1985 werd de Nota Sport en Minderheden uitgebracht (WVC, 1985), omdat de deelneming van minderheden aan sport en recreatieve, sportieve activiteiten nog sterk achter bleef bij die van de totale Nederlandse bevolking. Benadrukt werd dat de deelneming aan sport en spelactiviteiten vanwege de ongedwongen sfeer, waarin contacten tussen mensen worden gelegd, een belangrijke bijdrage kan leveren aan de totstandkoming van een multiculturele samenleving.

 

Omdat de sportmedische voorzieningen werden geconfronteerd met een veranderende samenleving en een zich ontwikkelende sportsituatie en sportmedische problematiek werd in 1987 de Nota Sportmedische begeleiding en Sportgezondheidszorg uitgebracht (WVC, 1987). In deze nota werd gestreefd naar een structurele opzet van de preventieve sportmedische zorg en begeleiding die voldoet aan de eis van algemene bereikbaarheid en toegankelijkheid, samenhang tussen en voldoende kwaliteit van de voorzieningen, en die ruimte biedt aan de eigen verantwoordelijkheid van de (potentiële) sportbeoefenaar.

CRM (1981). Nota Sportbeoefening door Gehandicapten. Rijswijk: ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk. Dossiernummer 16709. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=sgd%3Ampeg21%3A19801981%3A0007168

WVC (1984). Notitie Accenten Sportbeleid. Rijswijk: ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur. Dossiernummer 18039. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=sgd%3Ampeg21%3A19831984%3A0004327

WVC (1985). Sport en Minderheden. Rijswijk: ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur.  Dossiernummer 18857. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=sgd%3Ampeg21%3A19841985%3A0008058

WVC (1987). Sportmedische begeleiding en Sportgezondheidszorg. Rijswijk: ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur.  Dossiernummer 19854. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=sgd%3Ampeg21%3A19861987%3A0006663

1990 t/m 1999

Bij de wijziging van de Welzijnswet in 1994 (Welzijnswet, 1994) werd het sportbeleid onder de werking van deze wet gebracht. Ook werden in 1994 verschillende beleidsterreinen opnieuw verdeeld en vormde de regering het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport)). In de Welzijnsnota 1995-1998: Naar eigen vermogen (VWS, 1994) werden de hoofdlijnen gepresenteerd van het in de komende vier jaar door de rijksoverheid te voeren welzijnsbeleid conform de Welzijnswet. De Nota Gezond en Wel, kader van het volksgezondheidsbeleid 1995-1998 (VWS, 1995) schetste de inhoudelijke visie op het zorgbeleid en de hoofdlijnen van de beleidsvoornemens. Het streven naar een beperking van de gezondheidsschade door omgevingsfactoren kwam tot uitdrukking in een aantal prioriteiten in preventie, waaronder het stimuleren van gezonde lichaamsbeweging.

 

In de brief over de bevordering van 'life-time' deelname aan sport en bewegingsactiviteiten (tk, 1995) en de brief over beleid rondom jeugd en lichamelijke opvoeding (tk, 1996) werd door de staatssecretarissen van VWS en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen)) de beleidskaders weergegeven voor het meerjarig project “Jeugd in Beweging”. De doelstelling van dit beleid was het verbeteren van de gezondheid, de maatschappelijke betrokkenheid en het maatschappelijk welbevinden bij jongeren door het stimuleren van de ontwikkeling van een levenslange bewegingsgerichte attitude.

 

De in 1996 uitkomende Nota Wat sport beweegt (VWS, 1996) was opgesteld vanuit het uitgangspunt dat sport unieke kansen biedt voor een evenwichtige ontwikkeling van de hedendaagse samenleving. De centrale beleidsdoelstelling in de nota was dan ook het, met inachtneming van de intrinsieke waarde, optimaal benutten van de positieve maatschappelijke waarde van sport door het veilig stellen en (waar nodig) verbeteren van de kwaliteit van de sportbeoefening, het versterken van de kwaliteit van de sportinfrastructuur en het verbeteren van de samenhang van het (mede) op sport betrekking hebbende beleid.

 

In 1998 kwamen de minister voor Ontwikkelingssamenwerking en de staatssecretaris van VWS met de beleidsnotitie "Sport in ontwikkeling: samenspel scoort!" (tk, 1998), een gezamenlijk beleidskader voor sport in ontwikkelingssamenwerking met als doel het bevorderen van een optimale inzet van lichamelijke opvoeding, sport, spel en bewegingsactiviteiten in ontwikkelingslanden om zo het welzijn, de gezondheid en de ontwikkeling van individuen te verbeteren en de cohesie en ontwikkeling van de samenleving te verhogen.

 

De minister van OCW gaf in 1999 een beleidsreactie op het rapport "Sport en Bewegen: Kiezen voor de Toekomst" (OCW, 1999) om de gebrekkige samenhang tussen diverse sportopleidingen te verbeteren. Ook verscheen in 1999 de Nota Kansen voor topsport (VWS, 1999 a) die inzicht gaf in het topsportbeleid van de rijksoverheid in de komende jaren. De rijksoverheid nam daarbij een voorwaardenscheppende rol in en leverde een bijdrage aan de ontwikkeling van een topsportinfrastructuur en aan het beperken van de risico's die met topsportbeoefening samenhangen.

 

De activiteiten op het terrein van het welzijnsbeleid voor de komende vier jaar werden gegeven in de Welzijnsnota 1999-2002: Werken aan sociale kwaliteit (VWS, 1999 b). Het sportbeleid werd gericht op de versterking van de breedtesport. Kort daarna verscheen een brief van de staatssecretaris over Breedtesport (tk, 1999) waarin werd gesteld dat een breedtesportimpuls noodzakelijk is om de bijdrage van sport aan een algemeen lichamelijk, geestelijk en sociaal welbevinden te vergroten. Een breedtesportimpuls zorgt ervoor dat gemeenten en lokale organisaties (verdere) initiatieven kunnen ontplooien die bijdragen aan een duurzame verbetering van het lokale sportaanbod en bevorderd dit dat sportactiviteiten optimaal benut worden in het kader van andersoortige maatschappelijke projecten. Ter versterking van de breedtesportimpuls werd de Stimuleringsregeling breedtesport (VWS, 1999 c) ingesteld.

 

In Goud voor groen: beleidskader sport en milieu 1999-2002 (tk, 1999 b) werd het gelijknamige thema uit de kabinetsnota “Wat sport beweegt” nader uitgewerkt. In deze nota werd aangegeven hoe er op het terrein van de sport mede invulling kon worden gegeven aan de doelstellingen van het milieubeleid en omgekeerd, hoe vanuit het milieubeleid rekening kon worden gehouden met de specifieke waarden van de sport.

Welzijnswet (1994). Staatsblad 1994. https://wetten.overheid.nl/BWBR0006705/2006-03-08

VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (1994). Welzijnsnota 1995-1998. Naar eigen vermogen. Rijswijk: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.  Dossiernummer 23900 XVI.  http://resolver.kb.nl/resolve?urn=sgd%3Ampeg21%3A19941995%3A0001752

VWS (1995). Gezond en Wel, kader van het volksgezondheidsbeleid 1995-1998. Rijswijk: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Dossiernummer 24126. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-24126-2.html

tk (1995). Rijksbegroting van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport voor het jaar 1996; Brief staatssecretarissen Volksgezondheid, Welzijn en Sport en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap over de bevordering van 'life-time' deelname aan sport en bewegingsactiviteiten. Tweede Kamer, vergaderjaar 1995/1996, 24400-XVI nr. 11. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-24400-XVI-11.html

tk (1996). Rijksbegroting van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport voor het jaar 1996; Brief staatssecretarissen Volksgezondheid, Welzijn en Sport en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap over beleid rondom jeugd en lichamelijke opvoeding. Tweede Kamer, vergaderjaar 1995/1996, 24400-XVI, nr 59. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-24400-XVI-59.html

VWS (1996). Wat sport beweegt. Rijswijk: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Dossiernummer 25125. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-25125-2.html

tk (1998). Sport en ontwikkelingssamenwerking – Brief van de minister voor Ontwikkelingssamenwerking en de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport met beleidsnotitie "Sport in ontwikkeling: samenspel scoort!". Tweede Kamer, vergaderjaar 1997/1998, 26030, nr 1. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-26030-1.html

OCW Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen) (1999). Brief minister met beleidsreactie op het rapport "Sport en Bewegen: Kiezen voor de Toekomst". Tweede Kamer, vergaderjaar 1998/1999, 25125, nr 9. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-25125-9.html

VWS (1999 a) Kansen voor topsport. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Dossiernummer 26429. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-26429-2.html

VWS (1999 b). Werken aan sociale kwaliteit. Welzijnsnota 1999-2002. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Dossiernummer 26477. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-26477-2.html

tk (1999 a). Breedtesport; Brief van de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Tweede Kamer, vergaderjaar 1998/1999, 26632, nr 1. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-26632-1.html

VWS (1999 c). Stimuleringsregeling breedtesport. Staatscourant 1999, 229 pagina 6. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-1999-229-p6-SC21335.html

tk (1999 b). Goud voor groen: beleidskader sport en milieu 1999-2002. Den Haag: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Dossiernummer 25125, ondernummer 10. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-25125-10.html

2000 t/m 2009

In deze periode kwam de samenwerking tussen de verschillende ministeries nog meer tot uiting. Zo was er expliciet aandacht voor sport in de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening: Ruimte maken, Ruimte delen (VROM Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer), 2001). Ook werd een voorstel van wijziging van de Wet buitenspeelruimte (tk, 2003) ingediend voor het verbinden van een norm buitenspeelruimte aan het instrumentarium van de ruimtelijke ordening, maar het kabinet concludeerde dat dit niet noodzakelijk was (tk, 2007). In 2004 verscheen de Nota Mobiliteit (VROM/V&W Ministerie van Verkeer en Waterstaat (Ministerie van Verkeer en Waterstaat), 2004), met als één van de essentiële onderdelen het in standhouden en verbeteren van kruisende routes voor fietsverkeer. In de Nota Ruimte (VROM, 2004) werd geconstateerd dat de hoeveelheid en kwaliteit van groen aanzienlijk verminderde en dat er tekorten bestonden aan vaar-, fiets-, wandel- en andere ‘groene’ recreatiemogelijkheden. In de ruimtelijke plannen van provincies en gemeenten moest daarom de balans tussen bebouwing en groen integraal worden meegenomen, waarbij voldoende ruimte gereserveerd werd voor parken, groengebieden en recreatiemogelijkheden in en om de stad.

 

De minister van OCW Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen) kwam in 2001 met een Brief over het project 'Samenhang Sportopleidingen' (OCW, 2001) in navolging op de beleidsreactie hierover in 1999. Hierin werd het noodzakelijk gesteld dat er in de sportsector gekomen wordt tot een opleidingskwalificatiestructuur voor de eigen opleidingen op basis van gestandaardiseerde functieprofielen, die aansluit op die van de door OCW bekostigde sportopleidingen. In 2006 kwamen zij tot wijziging van de Wet op het voortgezet onderwijs inzake vervanging van de basisvorming door een nieuwe regeling voor de onderbouw (OCW, 2006), waarin is bepaald dat bewegingsonderwijs in zodanige substantiële omvang en schooltijd wordt aangeboden zodat wordt voldaan aan de eisen op het gebied van kwaliteit, intensiteit en variëteit van de bewegingsactiviteiten. In de nota Lesbisch- en homo-emancipatiebeleid 2008–2011 “Gewoon homo zijn” (OCW, 2007) stelde de minister voor om samen met de staatssecretaris van VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) aandacht te vragen voor de acceptatie van homoseksuelen in de sport. In het Beleidskader Sport, Bewegen en Onderwijs (OCW/VWS, 2008) werd aangegeven hoe de verbinding tussen sport en onderwijs verder versterkt gingen worden, met als doel een meer samenhangend en dekkend sport- en beweegaanbod te realiseren voor de jeugd.

 

Ook in het Beleidsprogramma 2007-2011 “Samen werken, samen leven” van het ministerie van Algemene Zaken (AZ, 2007) was er aandacht voor sport. Op het gebied van sociale samenhang gold dit voor onderwerpen als instroom op de arbeidsmarkt, discriminatie, vrijwilligerswerk, het stimuleren van brede scholen en het opstellen van plannen door gemeenten. Ook respect was belangrijk in onder meer sportverenigingen. In de Nationale aanpak gezondheid en milieu 2008-2012 (VROM/VWS/LNV/OCW/V&W, 2008) was één van de prioriteiten van het kabinet het gezonder ontwerpen en inrichten van de fysieke leefomgeving en de Initiatiefnota Fietsen in Nederland (I&M Ministerie van Infrastructuur en Milieu (Ministerie van Infrastructuur en Milieu), 2008) bevatte aanbevelingen met concrete mogelijkheden om fietsbeleid in Nederland actief te stimuleren en uit te dragen.

Kader 2000 t/m 2009

In 2007 is de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) ingevoerd (tk, 2005). Deze wet verving de Wet Voorzieningen Gehandicapten (WVG), de Welzijnswet en delen van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten)).

 

In de Wet publieke gezondheid (Wet publieke gezondheid, 2008), die in 2008 is ingevoerd, is geregeld dat voor een aantal taken op het gebied van de publieke gezondheidszorg het Rijk medebewind heeft gegeven aan de gemeenten. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het uitvoeren van infectieziektebestrijding, preventieve ouderenzorg en jeugdgezondheidszorg, het monitoren van de volksgezondheid en het voeren van lokaal gezondheidsbeleid. Het Rijk heeft specifieke taken binnen de publieke gezondheid met het doel de kwaliteit en doelmatigheid van de publieke gezondheid te bevorderen.

2000 t/m 2009

Het ministerie van VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) kwam op het gebied van volksgezondheid in de Nota Langer gezond leven: ook een kwestie van gezond gedrag (VWS, 2003 b) met beleid gericht op het stimuleren van een gezonde leefstijl. Vooral voor de speerpunten overgewicht en diabetes was het stimuleren van meer bewegen een belangrijk onderdeel van de aanpak. In 2006 verscheen de Preventienota Kiezen voor gezond leven (VWS, 2006 b) met de landelijke prioriteiten voor de collectieve preventie, conform de Wet collectieve preventie volksgezondheid (Wcpv). De speerpunten die zijn gekozen, omdat ze een grote bijdrage leveren aan het voorkomen van onze belangrijkste volksgezondheidsproblemen, zijn roken, schadelijk alcoholgebruik, overgewicht, bewegen en voeding, diabetes en depressie. In de Nota Gezond zijn, gezond blijven (VWS, 2007 a) werd gesteld dat een aanpak om de meest actuele volksgezondheidsproblemen het hoofd te bieden en om preventie daadwerkelijk te laten bijdragen aan de samenleving en de houdbaarheid van het zorgstelsel vraagt om aanpassingen van het beleid en richtingen voor nieuw beleid. Belangrijke thema’s hierbij zijn ‘koesteren en innoveren’, ‘samenhangend en integraal gezondheidsbeleid’, ‘preventie in de zorg’ en ‘bestuurlijke omgeving: verbinden samenwerken en moderniseren’. De Kabinetsvisie op gezondheid en preventie (VWS, 2007 b) bouwde voort op het eerdere beleid, maar ook nieuwe verbindingen werden gemaakt zodat meer partijen belang kregen om hun bijdrage te leveren aan gezondheid en preventie. De rol van sport en bewegen in relatie tot gezondheid werd in deze visie benadrukt. Met het Convenant Gezond Gewicht (VWS, 2009 a) was de ambitie om de trend in overgewicht én obesitas bij zowel kinderen als volwassenen te laten dalen. De ambities worden verdeeld over vier inhoudelijke deelconvenanten gericht op intersectoraal lokaal beleid: JOGG (Jongeren op Gezond Gewicht), werk, school en consument & vrije tijd.

 

Op het gebied van sport kwam het ministerie van VWS in 2001 met de Nota Sport, Bewegen en Gezondheid (VWS, 2001) waarin voor het eerst gekwantificeerde doelstellingen werden gebruikt. Bevorderen van bewegen nam hier een centrale positie in en zo moest ‘Inactiviteit’ afnemen van 12% in 1998 naar 8% in 2010. Ook diende in 2010 75% van de bevolking vertrouwd te zijn met de Nederlandse Norm Gezond Bewegen. In 2003 verscheen de Nota Kennis, Innovatie, Meedoen. Beleid begrotingssubsidies (VWS, 2003 a), met een nieuw subsidiebeleid om de bezwaren te ondervangen die verbonden zijn aan de huidige manier van werken en houvast bieden bij toekomstige subsidieaanvragen. In 2004 startte de BOS-Impuls (VWS, 2004), een tijdelijke stimuleringsregeling buurt, onderwijs en sport, ten behoeve van de uitvoering van in samenwerking tussen buurt, onderwijs en sport gecreëerde arrangementen gericht op het verkleinen van achterstanden in een projectgebied. In 2005 kwam de Nota Tijd voor sport: Bewegen, Meedoen, Presteren (VWS, 2005) uit, waarin gestreefd werd naar een sportieve samenleving waarin zowel veel aan sport wordt gedaan als van sport wordt genoten, en in 2006 het bijbehorende uitvoeringsprogramma Samen voor sport (VWS, 2006 a) waarin de doelen werden benoemd op een algemeen niveau, op het niveau van de drie onderscheiden pijlers ‘Bewegen’, ‘Meedoen’ en ‘Presteren’ en op het niveau van de deelprogramma's. In de beleidsbrief De kracht van sport (WVS, 2007 c) werd aangekondigd dat dit beleid onverminderd wordt voortgezet, maar dat daarbij enkele nieuwe accenten werden gelegd en prioriteiten gesteld. Prioriteiten waren de inzet van combinatiefuncties voor brede scholen, sport en cultuur, faciliteiten voor talenten, gehandicapten(top)sport, het Nationaal Actieplan Sport en Bewegen en bevordering van sportiviteit en respect. In de Beleidsbrief mantelzorg en vrijwilligerswerk (VWS, 2007 d) stelde de staatssecretaris van VWS samen met de collega’s van OCW Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen) te investeren in de vrijwilliger in de sport door middel van de impuls voor brede scholen, sport en cultuur. In het Kabinetsstandpunt bij het Olympisch plan 2028 “Uitblinken op alle niveaus” (VWS, 2009 b) werd de inzet van het kabinet weergegeven aan de hand van vijf geformuleerde ambities: Talentvol Nederland, Meedoen in Nederland, Vitaal Nederland, De Kaart van Nederland en Nederland in beeld.

VROM Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer) (2001). Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening: Ruimte maken, Ruimte delen. Den Haag: Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke ordening en Milieubeheer. Dossiernummer 27578. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-27578-7.html

OCW Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen) (2001). Brief minister over het project 'Samenhang Sportopleidingen'. Tweede Kamer, vergaderjaar 2000/2001, 25125, nr 12. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-25125-12.html

VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (2001). Sport, bewegen en gezondheid. Den Haag: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Dossiernummer 27841. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-27841-2.html

tk (2003). Voorstel van wet van het lid Kant houdende regels met betrekking tot de bevordering van de aanleg en het behoud van buitenspeelruimte voor kinderen (Wet buitenspeelruimte). Tweede Kamer, vergaderjaar 2002/2003, 28996, nr 2. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-28996-2.html

VWS (2003 a). Kennis, Innovatie, Meedoen. Beleid begrotingssubsidies. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, vergaderjaar 2003/2004, 29214, nr 1. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-29214-1-b1.pdf

VWS (2003 b). Langer gezond leven. Ook een kwestie van gezond gedrag. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, vergaderjaar 2003/2004, 22894, nr 20. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-22894-20-b1.pdf  

VROM/V&W Ministerie van Verkeer en Waterstaat (Ministerie van Verkeer en Waterstaat) (2004). Nota Mobiliteit. Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke ordening en Milieubeheer & Ministerie van Verkeer en Waterstaat, vergaderjaar 2004/2005, 29644, nr 6. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-29644-6-b1.pdf

VWS (2004). Tijdelijke stimuleringsregeling buurt, onderwijs en sport. Staatscourant 2004, 193 pagina 24 https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2004-193-p24-SC66879.html

VROM (2004). Nota Ruimte. Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke ordening en Milieubeheer, vergaderjaar 2004/2005, 29435, nr 2. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-29435-2.html

VWS (2005). Tijd voor sport. Bewegen, Meedoen, Presteren. Den Haag: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, vergaderjaar 2004/2005, 30234, nr 2. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30234-1.html

tk (2005). Nieuwe regels betreffende maatschappelijke ondersteuning (Wet maatschappelijke ondersteuning); Memorie van Toelichting. Tweede Kamer, vergaderjaar 2004/2005, 30131, nr. 3. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30131-3.html

OCW (2006). Wet van 29 mei 2006 tot wijziging van de Wet op het voortgezet onderwijs inzake vervanging van de basisvorming door een nieuwe regeling voor de onderbouw (regeling onderbouw VO). Staatsblad 2006, 281 https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stb-2006-281.html

VWS (2006 a). Samen voor sport: uitvoeringsprogramma van de kabinetsnota Tijd voor sport. Bewegen, Meedoen, Presteren. Den Haag: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, vergaderjaar 2005/2006, 30234, nr 6. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30234-6-b1

VWS (2006 b). (VWS, 2006). Kiezen voor gezond leven: 2007-2010, preventienota. Den Haag: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&ved=2ahUKEwiBvLus3cblAhVPaFAKHS4HAswQFjAAegQIAxAC&url=https%3A%2F%2Fwww.efaa.nl%2Ffiles%2Fdownloads%2Fbijlage_pn2006.pdf&usg=AOvVaw193kRv5uU5CLZMadpCXjlD&cshid=1572532907593164

OCW (2007). Nota Lesbisch- en homo-emancipatiebeleid 2008–2011 “Gewoon homo zijn”. Den Haag: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW), vergaderjaar 2007/2008, 27017, nr 33. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-27017-33.html

AZ (2007). Beleidsprogramma 2007-2011 Samen werken, samen leven. Den Haag: Ministerie van Algemene Zaken (AZ). Vergaderjaar 2006-2007, 31070, nr 1. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-31070-1-b1.pdf

VWS (2007 a). Gezond zijn, gezond blijven. Een visie op gezondheid en preventie. Den Haag: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2007/2008, 22894, nr. 134. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-22894-134-b1.pdf

VWS (2007 b). Kabinetsvisie op gezondheid en preventie. Den Haag: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2007/2008, 22894, nr. 134. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-22894-134.html

VWS (2007 c). Beleidsbrief Sport “De kracht van Sport”. Den Haag: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, vergaderjaar 2007/2008, 30234, nr 13. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30234-13.html

VWS (2007 d). Beleidsbrief mantelzorg en vrijwilligerswerk. Den Haag: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2007/2008, 30169, nr. 11. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30169-11.html

tk (2007). Brief van de minister van Jeugd en Gezin [betreffende het] Voorstel van wet van de leden Kant en Langkamp houdende regels met betrekking tot de bevordering van de aanleg en het behoud van buitenspeelruimte voor kinderen (Wet buitenspeelruimte). Tweede Kamer, vergaderjaar 2006/2007, 28996, nr. 12. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-28996-12.html

VROM/VWS/LNV/OCW/V&W (2008). Nationale aanpak gezondheid en milieu 2008-2012. Den Haag: Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM) / Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) / Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) /Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) / Ministerie van Verkeer en Waterstaat (V&W). Vergaderjaar 2007-2008, 28089, nr 19. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-28089-19.html

I&M Ministerie van Infrastructuur en Milieu (Ministerie van Infrastructuur en Milieu) (2008). Initiatiefnota Fietsen in Nederland ... een tandje erbij. Den Haag: Ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M). Vergaderjaar 2008-2009, 31796, nr 2. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-31796-2.html

OCW/VWS (2008). Beleidskader Sport, Bewegen en Onderwijs. Den Haag: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW) / Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2007-2008, 30234, nr 21. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30234-21-b1.pdf

Wet publieke gezondheid (2008). https://wetten.overheid.nl/BWBR0024705/2019-07-01

VWS (2009 a). Convenant Gezond Gewicht. Den Haag: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2009-2010, 31899, nr 15. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/blg-47513.pdf

VWS (2009 b). Uitblinken op alle niveaus. Kabinetsstandpunt bij het Olympisch plan 2028. Den Haag: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2008-2009, 30234, nr 25. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30234-25.html

2010 t/m 2019

In 2011 benoemde VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) in de Beleidsbrief Sport en bewegen in Olympisch perspectief (VWS, 2011 a) drie prioriteiten voor het sport- en beweegbeleid van de komende jaren: sport en bewegen in de buurt, werken aan een veiliger sportklimaat en uitblinken in sport. Daarnaast wilde het kabinet de economische betekenis van sport beter benutten en omarmde het de Olympische ambitie van Nederland. In het Actieplan “Naar een veiliger sportklimaat” (VWS, 2011 b) zijn maatregelen opgenomen om  de sport veiliger maken. Deze maatregelen waren gericht op het aanpakken van ongewenst gedrag en excessen en het creëren van een veiliger sportklimaat, daarbij geldt ‘zero tolerance’ voor zaken die echt niet kunnen. Met het Programma Sport en Bewegen in de Buurt (VWS, 2011 c) werd samen met gemeenten, de sport en het bedrijfsleven bijgedragen aan het ontstaan van lokaal (meer) kansrijke verbindingen tussen sport- en beweegaanbieders en andere partijen. Sportbuurtcoaches zijn actief aan de slag gegaan om meer passend sport- en beweegaanbod te realiseren.

 

Door IenM werd in 2011 het Programma Beter Benutten gestart (I&M Ministerie van Infrastructuur en Milieu (Ministerie van Infrastructuur en Milieu), 2016). Met als doel om de congestie te verminderen, zijn in de drukste gebieden van Nederland uiteenlopende maatregelen genomen, bijvoorbeeld met betrekking tot fietsen. Het ging hierbij om capaciteitsuitbreidingen en/of het verbeteren van fietspaden, het stimuleren van het gebruik van de fiets, het realiseren van fietsparkeerplaatsen en het stimuleren van forenzen om met de e-bike te reizen. In de Agenda Fiets 2017–2020 (IenM, 2017) werden acht thema’s benoemd waarvoor speerpunten en acties zijn beschreven: 1. Nederland toonaangevend Fietsland; 2. Meer ruimte voor de fiets in steden; 3. Kwaliteitsimpuls op drukke en kansrijke regionale fietsroutes; 4. Optimaliseren overstap fiets- OV-fiets en auto-fiets; 5. Gerichte stimulering van fietsen; 6. Minder fietsslachtoffers; 7. Minder gestolen fietsen; 8. Versterken kennisinfrastructuur.

 

In 2012 werd met de Onderwijsagenda Sport, Bewegen en een Gezonde Leefstijl in het PO primair onderwijs (primair onderwijs), VO Voortgezet onderwijs (Voortgezet onderwijs) en MBO (OCW Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen)/VWS, 2012) de handen ineen geslagen met landelijke partners om te werken aan de ambitie “Het stimuleren van scholen om te komen tot schoolbeleid voor sport, bewegen en een gezonde leefstijl, leidend tot kwantitatieve en kwalitatieve toename van sport, bewegen en gezond leefstijlaanbod in en rondom de school”. In 2015 verscheen het Plan van aanpak bewegingsonderwijs (OCW, 2015) waarin werd ingegaan op de in het bestuursakkoord overeengekomen doel met betrekking tot bewegingsonderwijs: in 2017 krijgt iedere basisschoolleerling minimaal twee uur bewegingsonderwijs per week, gegeven door een bevoegde leerkracht.

 

In 2013 werd met het Beleidskader sportevenementen (VWS, 2013) meer gefocust op aansprekende internationale sportevenementen en extra aandacht gegeven aan het realiseren van maatschappelijke spin-off. In de Kamerbrief Mogelijke beïnvloeding van sportwedstrijden (VWS/V&J Ministerie van Veiligheid & Justitie (Ministerie van Veiligheid & Justitie), 2013) werden de maatregelen besproken die matchfixing tegengaan. In zowel de sport- als de kansspelsector, als bij de opsporing- en vervolgingsinstanties en de Rijksoverheid werd hier prioriteit aan gegeven en was men bewust van de noodzaak om samen te werken om het risico op matchfixing in Nederland zo veel mogelijk te beperken. In 2015 werd De Nederlandse Sport Raad ingesteld (VWS, 2015 a) om de sport, het bedrijfsleven en overheden uit te dagen om slimmer te organiseren, bredere samenwerkingsverbanden aan te gaan, middelen te bundelen en het optekenen van een strategisch meerjarenperspectief.

 

In de Kamerbrief nieuw gehandicaptensportbeleid (VWS, 2014 a) werden de hoofdlijnen van een nieuw te ontwikkelen gehandicaptensportbeleid gegeven om verder in te zetten op integratie en participatie van mensen met een beperking binnen de samenleving. De uitvoering van het Gehandicaptensportbeleid “Grenzeloos actief” (VWS, 2015 b) is in april 2015 van start gegaan en bestaat uit vier sterk samenhangende pijlers: regionale samenwerkingsverbanden en het versterken van sport- en beweegaanbieders, feiten en cijfers en meer aandacht binnen het programma Sport en Bewegen in de Buurt.

 

In de Kamerbrief Kennis- en innovatieagenda sport (VWS, 2014 b) werden, deels nieuwe, voornemens beschreven op het gebied van sportkennis om kennis voor de sport effectiever en efficiënter te kunnen benutten en de innovatie te stimuleren. Deze voornemens waren: topteam met kennis- en innovatieagenda, het onderzoeks- en innovatieprogramma sport, coördinatie van kernindicatoren sport, het nieuwe kenniscentrum en de portal. In het Plan van aanpak regulering van de full contact vechtsporten (VWS, 2015 c)  kwam de minister met zes hoofdmaatregelen om een veiliger, beter gereguleerde en georganiseerde vechtsportsector realiseren. In 2016 startte het nieuwe programma sportblessurepreventie (VWS, 2015 d) om het stijgende aantal sportblessures tegen te gaan. Hierbij werd gefocust op de sporten met het hoogste aantal blessures voor het bevorderen van effectiviteit in sportblessurepreventie. In de Voortgangsbrief sport 2015 (VWS, 2015 e) werd aangegeven dat het programma “Sport en Bewegen in de Buurt” en het actieplan “Naar een Veiliger Sportklimaat” met twee jaar werden verlegd tot en met 2018.

 

De Voortgangsbrief sport juni 2016 (VWS, 2016 a) stelde dat het topsportbeleid vanaf 2017 en verder zal blijven focussen op (potentieel) succesvolle takken van sport en topsporters om zo tot de 10 beste topsportlanden ter wereld te horen. Een aantal accenten die daarbij zijn neergezet zijn blijvende aandacht voor integriteit in de topsport, het versterken van de positie van topsporters, het vastleggen van afspraken met topsporters over hun maatschappelijke inzet, voldoende aandacht voor Paralympische topsport en het stimuleren van een divers topsportlandschap dat uitnodigt om te presteren. Met een wetsvoorstel voor de Wet uitvoering antidoping beleid (VWS, 2016 b / VWS, 2016 c) kreeg de uitvoering van dopingcontroles in Nederland voor het eerst een wettelijke grondslag en wordt de privacy van sporters beter gewaarborgd. In de Voortgangsbrief sport november 2016 (VWS, 2016 d) gaf de minister aan te willen investeren in een regeling voor topsporters die hun actieve topsportloopbaan beëindigen en extra ondersteuning nodig hebben voor hun overstap naar een nieuwe maatschappelijke carrière. Ook blijkt uit een inventarisatie dat sport en bewegen door ministeries en gemeenten breed wordt ingezet om bij te dragen aan onder andere gezondheid, educatie, burgerschap, sociale leefbaarheid, fysieke leefomgeving, economie en internationale samenwerking.

 

Met betrekking tot het gezondheidsbeleid stelde VWS in de Nota “Gezondheid dichtbij” (VWS, 2011 d) dat de speerpunten uit de preventienota 2006 belangrijk blijven en dat het accent daarbij gelegd werd op bewegen. Kernpunten hierin waren vertrouwen in gezondheidsbescherming, zorg en sport dichtbij in de buurt en zelf beslissen over leefstijl. In het Nationaal Programma Preventie 2014­2016 “Alles is gezondheid…” (Rijksoverheid, 2013) werden randvoorwaarden gecreëerd waarbinnen gezondheidsprogramma’s kunnen bijdragen aan een blijvend effect. Uitgangspunten hierbij waren een brede, integrale aanpak dicht bij de leef- en belevingswereld van mensen, de inzet van veel verschillende maatschappelijke partijen, een nadruk op ‘in beweging komen’ en ‘van denken naar doen’ en preventie en gezondheid als een onlosmakelijk onderdeel van de uitvoering van de decentralisatietrajecten op lokaal niveau. In 2015 is de Stichting Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG) door het Ministerie van VWS opgericht (VWS, 2014 c) en gaf hierbij vervolg aan het convenant Gezond Gewicht. De stichting ondersteunt gemeenten bij lokale gezondheidsbevordering in de vorm van kennis, coaching en begeleiding en streeft samen met haar partners naar een samenleving waarin kinderen en jongeren wonen, leren, recreëren en werken in een gezonde omgeving.

 

Ook in het Regeerakkoord 2017-2021 “Vertrouwen in de toekomst” (tk, 2017) kregen preventie en sport aandacht. Een nationaal preventieakkoord zal worden gesloten met patiëntenorganisaties, zorgaanbieders, zorgverzekeraars, gemeenten, sportverenigingen en -bonden, bedrijven en maatschappelijke organisaties met de focus op de aanpak van roken en overgewicht. Maatregelen op het gebied van preventie moeten bewezen effectief zijn en bewezen effectieve interventies, bijvoorbeeld bepaalde leefstijlinterventies, dienen een plek te krijgen in medische opleidingen en richtlijnen. Ook zal een sportakkoord gesloten worden tussen belangrijke partners als de sportbonden, sportverenigingen, sporters met een beperking, en gemeenten met als doel om de organisatie en financiën van de sport toekomstbestendig te maken. De regeling Energiebesparing en duurzame energie sportaccommodaties is verlengd. Daarnaast kwam er een hogere structurele intensivering voor de topsport en voor de organisatie van sportevenementen in Nederland. Ook ging het kabinet steviger inzetten op de aanpak van dopinggebruik, matchfixing, corruptie en misbruik in de sport. In de Kamerbrief Sport en bewegen (VWS, 2017) werd  aangegeven dat het kabinet gemeenten en sportverenigingen zal compenseren voor de btw-sportvrijstelling. De Kamerbrief Besteding extra middelen topsport (VWS, 2018 a) gaf aan hoe het extra geld voor topsport ingezet wordt. Voor individuele talenten en topsporters is ingezet op meer mogelijkheden voor deelname aan internationale wedstrijden en trainingsstages, betere talentherkenning en -ontwikkeling, meer en betere persoonlijke begeleiding door coaches en experts en extra investering in financiële voorzieningen. Voor de collectieve Nederlandse topsport is ingezet op de ontwikkeling van een integraal datamanagement- en dossiervoeringssysteem, een betere en meer toegankelijke opleiding van Nederlandse topcoaches en de ontwikkeling van nieuwe kansrijke medaille-onderdelen en sporten.

 

In 2017 is het advies van de Gezondheidsraad “Beweegrichtlijnen 2017” als nieuwe beweegnorm aangenomen (VWS, 2018 b). De kern van het advies is: bewegen is goed, meer bewegen is beter. In de Kamerbrief Taakopdracht Sport en bewegen in de buurt - Pilot Lerend evalueren (VWS, 2018 c) werd voorgesteld om de komende periode meer kort cyclisch te evalueren, zodat lerend beleid (zowel op nationaal als op lokaal niveau) ontstaat, ten aanzien van de Brede impuls combinatiefuncties oftewel de buurtsportcoach.

 

Begin 2018 vond er een verkenning plaats om te komen tot een sportakkoord “Sport verenigt Nederland” (VWS, 2018 d) waarbij zes potentiele thema’s naar voren zijn gekomen voor het sportakkoord. In de Voortgangsbrief sportbeleid juni 2018 (VWS, 2018 e) werd geïnformeerd over de totstandkoming van het Sportakkoord “Sport verenigt Nederland” (VWS, 2018 f). Dit akkoord heeft een open en dynamisch karakter met zes ambities: 1. Inclusief sporten en bewegen; 2. Duurzame sportinfrastructuur; 3. Vitale sport- en beweegaanbieders; 4. Positieve sportcultuur; 5. Van jongs af aan vaardig in bewegen; 6. Topsport die inspireert. In het Nationaal Preventieakkoord “Naar een gezonder Nederland” (VWS, 2018 g) zijn ambities, doelen en maatregelen vastgelegd op het gebied van drie thema’s: roken, overgewicht en problematisch alcoholgebruik. Op het gebied van bewegen worden kinderen ondersteund bij de motorische ontwikkeling.

Kader 2010 t/m 2019

In 2019 startte het Herziend beleidskader sportevenementen 2019–2020 (VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport), 2019 a). Een verlenging van het vorige beleidskader die twee fundamentele inhoudelijke beleidswijzigingen kent op het gebied van transparantie en onafhankelijkheid bij toekenning van subsidies en uitzondering op de maximale overheidsbijdrage voor internationaal aansprekende sportevenementen. Daarnaast werd voor de Gecombineerde Leefstijlinterventie (GLI) (VWS, 2019 b) nieuwe prestaties en maximumtarieven ingevoerd met het oog op het breder inzetten van de GLI. De Subsidieregeling Bouw en Onderhoud Sportaccommodaties en Sportmaterialen (VWS, 2019 c) zorgt voor het stimuleren van de ontwikkeling en instandhouding van sportaccommodaties en de aanschaf van sportmaterialen voor sportverenigingen en sportstichtingen, waar de mogelijkheid tot btw aftrek is vervallen. Ook is de Specifieke Uitkering Stimulering Sport (VWS, 2019 d) is gewijzigd om voor verduidelijking op een aantal aspecten te zorgen en zodat de administratieve lasten verminderd kunnen worden.

VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (2011 a). Beleidsbrief sport “Sport en Bewegen in Olympisch perspectief”. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2010-2011, kamerstuk 30234, nr. 37. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30234-37.html

VWS (2011 b). Actieplan “Naar een veiliger sportklimaat”. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport VWS. Vergaderjaar 2010-2011, 30234, nr. 36. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30234-36.html

VWS (2011 c). Programma Sport en Bewegen in de Buurt. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2011-2012, Kamerstuk 30234 nr. 54. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30234-54.html

VWS (2011 d). Nota gezondheidsbeleid “Gezondheid dichtbij”. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2010-2011, Kamerstuk 32793 nr. 2. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-32793-2.html

OCW Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen)/VWS (2012). Onderwijsagenda Sport, Bewegen en een Gezonde Leefstijl in het PO primair onderwijs (primair onderwijs), VO Voortgezet onderwijs (Voortgezet onderwijs) en MBO. Den Haag: ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW) & Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2012-2013, Kamerstuk 30234 nr. 76. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30234-76.html

VWS (2013). Beleidskader sportevenementen. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2012-2013, Kamerstuk 30234 nr. 76. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30234-94.html

VWS/V&J Ministerie van Veiligheid & Justitie (Ministerie van Veiligheid & Justitie) (2013). Kamerbrief Mogelijke beïnvloeding van sportwedstrijden (matchfixing). Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) / ministerie van Veiligheid en Justitie (V&J). Vergaderjaar 2013-2014, Kamerstuk 33296 nr. 10. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-33296-10.html

Rijksoverheid (2013). Alles is gezondheid... Het Nationaal Programma Preventie 2014­2016. Den Haag: Rijksoverheid. Vergaderjaar 2013-2014, Kamerstuk 32793 nr. 102. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-32793-102.html

VWS (2014 a). Kamerbrief Gehandicaptensportbeleid. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2014-2015, Kamerstuk 30234 nr. 113. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30234-113.html

VWS (2014 b). Kamerbrief Kennis­ en innovatieagenda sport. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2014-2015, Kamerstuk 30234 nr. 116. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/dossier/kst-30234-116.html

VWS (2014 c). Oprichting Stichting Jongeren op Gezond Gewicht (JOGG). Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). 2015, dossier 34080. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/dossier/34080

OCW (2015). Plan van aanpak bewegingsonderwijs. Den Haag: ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Vergaderjaar 2014-2015, Kamerstuk 30234 nr. 120. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30234-120.html

VWS (2015 a). Kamerbrief De Nederlandse Sport Raad – Meer rendement van grote sportevenementen. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2015-2016, Kamerstuk 30234 nr. 142. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30234-142.html

VWS (2015 b). Kamerbrief Gehandicaptensportbeleid “Grenzeloos actief”. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2014-2015, Kamerstuk 30234 nr. 124. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30234-124.html

VWS (2015 c). Plan van aanpak regulering van de full contact vechtsporten. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2014-2015, Kamerstuk 30234 nr. 122. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30234-122.html

VWS (2015 d). Kamerbrief nieuw programma sportblessurepreventie. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2014-2015, Kamerstuk 30234 nr. 128. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30234-128.html

VWS (2015 e). Voortgangsbrief sport. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2015-2016, Kamerstuk 30234 nr. 141. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30234-141.html

IenM (2016). Programma Beter Benutten. Den Haag: ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M Ministerie van Infrastructuur en Milieu (Ministerie van Infrastructuur en Milieu)). http://www.beterbenutten.nl/assets/upload/files/Programma-Beter-Benutten-boek-2016.pdf

VWS (2016 a). Voortgangsbrief sport juni 2016. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2015-2016, Kamerstuk 30234 nr. 145. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30234-145.html

VWS (2016 b). Verzamelbrief sport. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2016-2017, Kamerstuk 30234 nr. 147. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30234-147.html

VWS (2016 c). Wijziging Wet uitvoering antidopingbeleid. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2015-2016. Kamerstuk 34543, nr. 2. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-34543-2.html

VWS (2016 d). Voortgangsbrief sport november 2016. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2016-2017, Kamerstuk 30234 nr. 150. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30234-150.html

IenM (2017). Agenda Fiets 2017–2020. Den Haag: ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM). Vergaderjaar 2016-2017, Kamerstuk 34681 nr. 1. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-34681-1.html

tk (2017). Regeerakkoord 2017-2021 “Vertrouwen in de toekomst”. Den Haag: Tweede Kamer der Staten-Generaal. Vergaderjaar 2017-2018, Kamerstuk 34700 nr. 34. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-34700-34.html

VWS (2017). Kamerbrief Sport en bewegen. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2017-2018, Kamerstuk 30234 nr. 168. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30234-168.html

VWS (2018 a). Kamerbrief Besteding extra middelen topsport. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2017-2018, Kamerstuk 30234 nr. 176. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30234-176.html

VWS (2018 b). Kamerbrief reactie op advies beweegrichtlijnen. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2018-2019, Kamerstuk 30234 nr. 202. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30234-202.html

VWS (2018 c). Kamerbrief Taakopdracht Sport en bewegen in de buurt - Pilot Lerend evalueren. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2017-2018, Kamerstuk 30234 nr. 181. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30234-181.html

VWS (2018 d). Kamerbrief Voortgang van de totstandkoming van het sportakkoord. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2017-2018, Kamerstuk 30234 nr. 179. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30234-179.html

VWS (2018 e). Voortgangsbrief sportbeleid juni 2018. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2017-2018, Kamerstuk 30234 nr. 184. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30234-184.html

VWS (2018 f). Nationaal Sportakkoord - Sport verenigt Nederland. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2017-2018, Kamerstuk 30234 nr. 185. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-30234-185.html

VWS (2018 g). Nationaal Preventieakkoord “Naar een gezonder Nederland”. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2018-2019, Kamerstuk 32793 nr. 339. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-32793-339.html

VWS (2019 a). Herziend beleidskader sportevenementen 2019–2020. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Staatscourant 2018, 67961. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2018-67961.html

VWS (2019 b). Invoering Gecombineerde Leefstijlinterventie (GLI). Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vergaderjaar 2017-2018, Kamerstuk 32793 nr. 300. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-32793-300.html

VWS (2019 c). Subsidieregeling Bouw en Onderhoud Sportaccommodaties en Sportmaterialen. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2018-40859.html

VWS (2019 d). Specifieke Uitkering Stimulering Sport. Den Haag: ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).  https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2019-56014.html